Bugün - Tuesday, March 19, 2024
Foto Galeri
Video Galeri
Firma Rehberi
Künye
Reklamlar
Üye İşlem
 Bize Ulasin
www.musikidergisi.com Logo
-
İstanbul 27°°C
Yazar Detayları

Recep Uslu

Recep Uslu - Yeni yıl muamması:  Itri muammasını çözen var mı?

Yeni yıl muamması: Itri muammasını çözen var mı?
Yazı Tarihi: Sunday, January 3, 2016

Itri'nin Türk müzikolojisinin önemli isimlerinden biri olduğunu herkes kabul eder, teravih düzenlemesine katkısı segah tekbir ve salat-ı ümmiye, segah Mevlevi ayini ve besteleriyle Klasik Türk Müziğine damga vurmuştur. Bestekar ve hanende Mustafa Itri Buhurizade, aynı zamanda iyi bir muamma ustası idi. Uluslararası sanat müziğimizin klasik dönemine ait en önemli hanende bestecilerinden biri olan Itri benim için uzun zamandır bir araştırma konusu idi.

Halen perşembe günleri saat 13.00'ten itibaren devam eden Özgen Gürbüz tarafından yapılan TRT Nağme Tarihsel Akışı İçinde Klasik Türk Müziğimiz programında Itri ve Klasik Türk Müziği hakkında yeni bulgularımı dinleyicilerle paylaşmıştım. Yaklaşan Ocak ayının son veya şubatın ilk haftaları “Itri haftası” olarak kutlanmalıdır.  Fakat önce Itri Muamması üzerinde biraz duralım.

Muamma sanatı, yani edebi dille yapılmış şiir tarzında bilmece/bulmaca sanatının Türk edebiyatındaki adıdır, genellikle edebiyatçıların birbirleri arasında yüksek kültüre dayanan bir elit eğlence türüdür.

Muamma sanatı hakkında DİA'da yani İslam Ansiklopedisinde etraflıca bilgi veren bir madde vardır.

Bu sanatın ustaları arasında Nabi, Naili gibi bir çok ustadan söz edilir.

Bu sanatı iyi anlamak ve çözmek için kelime oyunları ve ebcet hesabını iyi bilmeniz, çözümünü yakalayabilmeniz için edebi bilgi yanında zamanın edebi kültürünü de bilmeniz gerekmektedir. Genellikle bu konuda yardımcı olmak için kitaplar da yazılmıştır.

Türk müzikolojisini yakından ilgilendiren tarafı, bazı şair bestecilerin de bu muamma sanatıyla ilgilenmiş olmalarıdır. Nabi ve Itri gibi. Biri edebiyat diğeri müzik ustası bu iki kişi özellikle saray ve yüksek edebi zümre içinde birbirlerine edebi ve müzik alanında yardımcı olmuşlardır. Nabi muamma sanatını Itri'ye de öğretmiştir. Fakat ne yazık ki muamma alanında yazılmış olan kayıtlarda kimin hangi muammayı ortaya attığına dair bilgiler kaydedilmemiştir. Günümüze gelen muammalar arasında hangilerinin Itri'nin muammaları olduğu tespit edilememektedir. Nabi'nin muammalarını Divan'ında bulabiliyoruz.

Mustafa Itri Buhurizade'nin adına yazılmış bir muamma şiir var ki bu güne kadar kimse çözememiştir. Ne tarihin usta edebiyatçıları ne de günümüz edebi ustaları bu konuda bir fikir ileri sürmemişlerdir. Bu durum da Itri muammasının bugüne kadar çözülememiş olduğunu söyleyebiliriz.

Nâbî’nin Itrî’nin adı için yazdığı “muamma” şiir, diğer bazı şair ve besteci arkadaşlarının adlarına yazdığı muamma şiirler gibi Divan'ında yer almaktadır. Şerif, Musli, Mehmed, Ahmed, Ama Kadri, Çömlekçizade Recep, Siyahi Ahmed gibi zamanın ünlülerine yazdığı muammalara Divanında rastlamaktayız. Itri için yazdığı muamma şiir bir beyitten oluşmaktadır.

Itri muamması “Bir tîr bana eder kifâyet/ Verdim iki tîr ber gümâna” şeklinde bir beyittir. Nabi şiirin başlığına iyi ki “Itri” diye yazmış, yoksa kimse bunun Itri ile ilgili olduğunu anlayamazdı. Genellikle lugaz da denen türlerinde muamma olan kelime için ip uçları verilir. Bu beyitte böyle bir durum görülmüyor, anlaşılmıyor.

Muamma hakkında yazılmış modern araştırmalara baktığımızda da Nabi'nin Itri adına yazdığı muammanın heniz çözülememiş olduğu anlaşılmaktadır.

Beytin anlamı: Bence bir tîr/ok yeterlidir ama, şüphe üzere iki tîr verdim. Bu beyitteki “tîr” ile Itrî arasında bir ilişki olduğundan şüphelendim, fakat varsa da ben çıkaramadım. Fakat muamma üzerinde çözüm için uğraşmaya devam ettim.

Mustafa Itri Buhurizade hakkında araştırmalarımı her ne kadar bir eseri yayınlamakla sonlandırmış olsam da hala yeni şeylerin bulunması mümkündür. Geçen bir güfte mecmuasını incelerken yeni bir şiirine rastladım. Bu şiir, bu güne kadar yayınlanmayan şiirlerinden biriydi.

Itri muamması konusuna geri dönelim. 

Mustafa Itri Buhurizade Panoraması (2015, e-kitap, online sipariş için moorebooks.de) kitabımda bu muammaya ve çözümüne yer verdim. Itri'nin şiirleri ve edebi yönüyle bazı yazılarda da bu şiire yer verildiğini ve çözümü için çaba harcandığını biliyorum. Fakat bu muammanın çözümü başka hiç bir yerde yer almamaktadır.

Nabi'nin bu muammayı yazdığı zamandan, yaklaşık 1665'lerden 2015'lere, bugüne gizli kalmış bu sırrı çözebildim mi bilmiyorum, edebi çevrelere, buradaki çözümümü ve muammayı uzmanların görüşlerine arz ediyorum.

Muammanın çözümü için şu çözüm fikrini önerdim, önerdim diyorum çünkü bu çözüm yukarda yayınlandığı belirtilen Itri kitabımda yer aldı.

Nabi'nin muammasındaki son kelime, Osmanlı Türkçesindeki yazım imlasıyla hem “keman” hem de “güman” okunabiliyor, her iki kelimeyle şiirin anlam bütünlüğü yakalanabiliyor. Yani beyte “Bence bir tîr/ok yeterlidir ama, bir kemana iki tîr/ok verdim” şeklinde de anlam verilebilir. Öyle anlaşılıyor ki bu beyt Nabi'nin şiirdeki gücünü gösteren beyitlerden biridir. Fakat kelimenin doğrusu “kemân” değil, “gümân” olması gerekir. Bence bu beyitteki “gümân’ın Arapçası olan “şek”, ebcet hesabıyla 320 eder; baştaki “ber” üzerinde anlamını taşımakla beraber aynı zamanda “bir” kelimesi gibi değerlendirip “güman üzerine bir” anlamıyla, 320'yi “1” ile topladığımızda oluşan 321’den “tîr” kelimesinin ebcedi olan 610’nu çıkarırsak, sonuç 289 eder. Böylece “Itrî” kelimesinin ebcet hesabı karşılığı olan 289’u bulmuş oluruz.

İşte Nabi'nin Itri muammalı beytinin çözümü bence budur.

Türk müzikolojisinin, Batı müzikolojisinde karşılığı bulunamayacak ilginç konuları olduğunu zaman zaman belirtiyorum. Bu konu iki alanın birbirinden farklı problemler  de içerdiğini gösteren farklı yönlerinden biri daha. Hiç bir Batı Müziği bestecisinin edebi muamma sanatıyla uğraştığını sanmıyorum. 

Yeni yılda uyandığınız her gününüzün size fırsat sunan bir “muamma” olduğunu unutmayın.

Hepinize iyi seneler.

Recep Uslu

 

 
İletişim E-Posta: - Telefon:
 
Yorumlar
*** Yorum Yaz
Bu yazıya hiç yorum yapılmamış, ilk yorumu siz yapın.

Diğer Yazıları

Meragi niçin 24 şube dedi? Hurufilikten etkilendi mi?..
Müzikolojiye müzik terimleri sözlüklerinin bir yenisi...
Müzikoloji: Değerli Bilgem söyle bana, Türk müziğine atıf var mı?..
Müzikoloji ve Hanefi Özbek’in Form-Tür ve Usul Bilgisi Yayınları...
Müzikoloji ve Gökhan Yalçın’ın Kevseri Mecmuası...
Müzikoloji ve Timur Selçuk’un ardından...
Müzikoloji ve terimlerle ilgili Dr. Göktan Ay’ın yeni kitabı...
Müzikoloji: Meragi’nin Zübdetül-Edvar’ı yayınlandı...
Müzikoloji ve "karabilim-bad science"...
Müzikoloji, Hafız Post Mecmuası, Buhurizade ve Kuçeksünbüle Makamı...
Müzikoloj ve saygı ile linç arasında…
Müzikolojide yeni bir bibliyografya…
Müzikoloji ve “Unmuzec İlimler Ansiklopedisi”nde müzik ilmi…
Müzikolojiye yön veren metinler...
Müzikoloji ve romanlarda müzik…
Müzikoloji: Meragi, Nesimi’den ilham aldı mı?..
Müzikoloji ve Mühr-i Süleyman...
Müzikoloji ve Müziğin İcadı, Mehmetşah, Pisagor, Şeyh-İ Musikar...
Müzikoloji, Meragi’nin Cami’si ve Babak Khazrai Edisyonu
Müzikoloji, Müzik Sosyolojisi ve Meragi...
Müzikolojide ötekileştirme…
Müzikoloji ve 16. yy Türk müziği: “Orada bir musiki var”…
Müzikoloji ve elimdekiler
Yeni bir "Edvar"…
Müzikoloji ve yeni yıla giriş…
Müzikoloji ve Müzik Tarihinde Kevseri-Kemani Hızır Ağa…
Müzikoloji ve Selim Dede Kimdir?..
Müzikoloji'de Oransay 30.Yıl Anması ve 1702 yılında Itri…
Müzikoloji, Asaf Halet Çelebi ve Todi Musikisi…
Müzikoloji ve Canfeza Edebiyat…
Müzikoloji ve Keman Tarihi ya da Saraydaki Kemancı 1777 …
Müzikoloji Ve Hafız Emin Işık’ın Kasidesi…
Müzikoloji ve Katibi Edvarı- 1530
Müzikoloji kütüphanesine yeni bir yayın: “Türk Musikisi Atlası”
Müzikoloji ve , Neyzen Özdönmez...
Müzikoloji ve Ökten’den Sanat Felsefesi…
Müzikoloji ve altı parmakla mucib problemi…
Müzikoloji ve adalet duygusu...
Müzikoloji makalelerinde bibliyografyanin yeri: Bibliyometri analizi…
Müzikoloji sefinesi ya da gemisi…
Müzikoloji ve Meragi’nin mavi boncuğu…
Müzikoloji ve mağara metaforu...
Müzikoloji ve Barış...
Müzolojide Dürretüt-Tac, O Eseri Şirazi Yazmadı; Meragi öyle diyor…
Müzikoloji ve uzay yolculuğu...
Müzikoloji ve Afyonkarahisar İbrahim Alimoğlu Çalgı Müzesi…
Müzikoloji ve Demetnağme; bir kadın bestekar Demet Tekin yeni albümü…
Müzikoloji ve tereke defterleri veya müzayede katalogları…
Müzikoloji: Nayi Osman Dede’ye verilen teşvik ve bize verilen teşvik…
Müzikolojide fedakarlık, adalet, bol toplumsal örnekli yeni yıl…
Müzikolojide bir sempozyum macerası: Mevlana Araştırmaları Enstitüsü’nün Selam Vakti 745. Vuslat Yılında A.A. Konuk, Mesnevi, Fusus arasında intihal ve sadeleştirme
Müzikoloji ve Abdülkadir Meragi’nin hayaletleri...
Müzikoloji’de bir kaynak: Keşfü’l-Hümum 1341
Müzikoloji ve Cumhuriyet Bayramı…
Müzikoloji açısından “Rauf Yekta’nın Musiki Antikaları”…
Müzikoloji, deprem, İstanbul ve Itri
Müzikoloji ve zevk-i selim…
Müzikoloji, Lazkiye ve Mehmet Ladiki…
Müzikolojide Bir Problem: “Kantemiroğlu 'Edvar'ını ne zaman yazdı? XVI ve XVII. Yüzyıllarda 'Edvar' var mı?..“
Müzikoloji ve Gürültü Teröristleri...
Müzikolojide Yusuf Kırşehri’nin Önemi: Yeni Sistemci Anadolu Edvarları Ekolünün Kurucusu…
Müzikolog Rauf Yekta küstü mü? "Rauf Yekta’nın Musiki Antikaları" üzerine...
Müzikolojide Dualistlikten Deistliğe
Müzikoloji ve yeni Türkiye...
Müzikoloji, Müzikterapi ve Rahmi Oruç Güvenç…
Müzikolojide Rol Model -1-
Müzikoloji ve Neva Kâr’ın yıldönümü…
Yeni bir yayın: Müzikoloji ve “Evliya Çelebi’de Çalgılar“ …
Müzikolojinin veya İTÜ TMDK’nın 43.YIL kutlaması…
Müzikolojide veya müzikte yansıma felsefesi…
Müzikoloji ve Bölüm Başkanı Stratejisi...
Müzikolojide ve Müzikte Sürrealizm
Müzikte Mimesis Felsefesi veya bir aldatmaca..
Bestekar Musli, Kuruyemiş Ansiklopedisi ve Müzikoloji …
Müzikte "katarsis"...
Müzikoloji, Âmili ve Keşkül-i Müzikolog...
Müzıkolojı ve Cenaze Marşı ya da Segah Tekbir...
Müzikoloji ve Makasıdül-Elhan’ın kaç versiyonu vardır?
Müzikoloji, Edvar, Duvar, Yıldönümü...
Müzikoloji ve Edvarların Bir Yenisi: 1767 Yılı Hekimbaşı Edvarı …
Müzikoloji, Nuri Özcan Ve Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülleri: 2017
Müzikolojide Çalışmalar: Türk Müziğinde Eğitim Çalıştayı…
Müzikoloji, keman eğitiminde yeni bir kitap…
Muzikolojide yeni bir terim önerisi: Eurogenetic
Müzikoloji : Bu eserin sahibi Nane’dir Nane! Muhayyer ağır çember “Vakt-i subh oldu“…
Müzikoloji ve Itri Haftası dolayısıyla yeni şeyler söylemek…
Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülleri: 2016
Müzikoloji ve Itri’nin yılbaşı şarkıları…
Müzikoloji, panel ve ödüllendirme, Itri …
Müzikoloji "eleştiri ve çuvaldız", "dedikodu ve çeki düzen"…
Müzikoloji, Ömer Hayyam, bilgi ve anlayış…
Müzikoloji ve 2016 Taşköprülüzade Sempozyumu
Müzikoloji ve koku tarihi veya Itri’nin babası ne iş yapardı?..
Müzikoloji, Astroloji ve Itrî …
Müzikoloji sanatın korunmasını zorunlu görür…
Müzikoloji ve küreselleşen keşif ilişkisi…
Bibliyografyasız müzikoloji olur mu?..
Türk müziği tarihinde ihtilalin öldürdüğü bestekar kimdi?
Itri'nin yaşadığı ihtilaller …
Müzikolojide ihtilallerin yeri veya yersizliği…
Müzikoloji, Bilimsel Müzikoloji, Müzikoloji Bölümleri, İdeal Müzikoloji, Müzikolog Terimleri…
Müzikoloji ve sanata verilen değer: Fehm-i muhsin
Müzikolojide Urmevi’nin Yeri ve Müzik Eğitiminde Kadim Altı-Parmak Metodu… Recep Uslu
Urumiyeli Safiyyüddin ile “Devirler“ üzerine müzikoloji sohbeti...
Müzikolog Nobel ödüllü Urmiyeli Safiyyüddin ve “Hayali Meşk Hikayesi -2”
Müzikolojide iki ucu xxxlu değnek…
Müzikoloji, icra değişiklikleri – 2
Müzikoloji ve icra değişiklikleri, problemleri…
Müzikolojiye takviminizde yer ayırın: Bilgi-şölenleri/ sempozyumlar ve kongreler…
Müzikoloji ve Meragi’nin besteleri…
Müzikolojide Perde Transkripsiyonları ve Meragi’nin yeni bir eseri: Muhtasar Der İlm-İ Musiki...
Itri’nin keşfedilen yeni bir eseri mi? Evet, yeni bir şiiri…
Müzikoloji ve tercümelerin katkısı…
Türk Müziğinin “Bütünlüğü”ne evet - Itri Adına Ödül Organizasyonu…
Müzikoloji ve akademik çalışmaları teşvik…
Yeni yıl muamması: Itri muammasını çözen var mı?
Gencebay’a verilen ödül ve müzikolojide türler konusu…
Sanatçı, müzikolog, metodoloji ve yazı hakemliği…
Müzikoloji Atölyesi ve Sonuçları -1-
Muzikoloji ve Din...
Müzikoloji: Yanlışların karşısında durma cesareti...
Olmadı Kâmil Hoca: Müzik, eleştiri ve doğruluk...
Medeniyet sanat ve müzik...
Bir bestenin notası: Ahmed Hatiboğlu
İki kitap tanıtımı: Itri ve Makedonya’da Piyano, Prof.Dr. Aida İslam ve Balkan Türk Müziği
Panayot Abacı ve Türkiye’de müzikoloji kolay mı?..
Müzikolojiden Uluslararası Konservatuvara Makam Teorisi...
Müzikolojide birleşelim -3-
Müzik terapi ile başbaşa...
Müzikolojide birleşelim -2-
Bir “Müzik Bibliyografyası“nın başına gelenler...
Müzikolojide birleşelim...
1. Gazi Türk Müziği Günleri, Sazendeler Yarışması ve Müzikle tedavi olur mu?..
Türk Müziği Yarışması ve Uluslararası Sanat Müziği Kaynakları…
Gazi Üniversitesi’nde Kutlu Doğum Haftası ve Üniversiteler...
Ruhi Ayangil'in mektubu müzikolojinin feryadıdır...
Yüz yıldır aranan Meragi’nin Müzikler Hazinesi (Kenz-ül Elhan) adlı eseri bulundu mu?..
Müzikolojide Yeni Bir Metot: Bibliyometri Analizi
Müzikolojinin nedir şu edebiyat biliminden çektikleri...
Bugünlerin müzikolojik faaliyetleri...
Tarihi gerçekleri yazmak...
Müzikoloji ve sosyal psikoloji...
Diğer Yazarlar

Münih LMU Müzikoloji Enstitüsü’nde "Gültekin Oransay" rafı...
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -16-
Çalgıları geliştirmek nedir, nasıl olur?..
Fazıl Say'ın Feyzi Erçin'e desteği…
Nida Tüfekçi’nin Öğrencisi Olmak!..
Yazılarınızı bekliyoruz... Musiki Dergisi
Spor yazarı mı, müzik yazarı mı?..
Yeni YÖK’ün ve değerli başkanı Sn. Saraç’ın övgüye değer kararı: Müzik öğretmenliği açısından yapıcı bir değerlendirme…
Serhanende Nurettin Çelik ...
Meragi niçin 24 şube dedi? Hurufilikten etkilendi mi?..
Çevrimiçi Türk Halk Musikisi Videoları: "Konma Bülbül Konma Nergis Daline"
Günün Sözü
Sadece iki müzik türü var: İyi ve kötü…
()
Yazarlar 
Röportajlar
Fırat Kutluk “Neden Müzik Dinleriz?“...
Ayhan Sarı - Kitabın adından başlayalım mı?  Buna bağlı olarak da kitabın sonunda müziği neden dinlediğimizin yanıtını veriyor musun? Fırat Kutluk - ...
»
»
»
Tarihte Bugün
Arşiv Arama
Facebook
Anasayfa
Site Haritasi
Sitenize Ekleyin
RSS Kaynagi
Hakkimizda
Reklamlar
Künyemiz
Facebook
Twitter
Bize Ulaşın
Copyright ©2013 - Tüm haklari sakli tutulmaktadir.
Bu sitede yayinlanan tüm resim, materyal ve içerigin telif haklari tarafimizca sakli olup izinsiz alinip kullanilamaz.
0.33ms