Bugün - Tuesday, March 19, 2024
Foto Galeri
Video Galeri
Firma Rehberi
Künye
Reklamlar
Üye İşlem
 Bize Ulasin
www.musikidergisi.com Logo
-
İstanbul 27°°C
Yazar Detayları

Recep Uslu

Recep Uslu - Müzikoloji: Meragi, Nesimi’den ilham aldı mı?..

Müzikoloji: Meragi, Nesimi’den ilham aldı mı?..
Yazı Tarihi: Tuesday, June 2, 2020

Meragi (Tebriz 1353-1435 Herat), eserlerini 1400 yıllarından sonra ortaya koymuş bir müzik teorisyeni. Ünlü sufi Nesimi’nin (Tebriz-ö.1417 Halep) doğum tarihi bilinmemektedir. Bulunduğu şehirler Tebriz, Bağdat, Şiraz, Diyarbakır, Bursa, Halep. Tahminen doğum tarihine bakılırsa Meragi ile neredeyse aynı yaştalar. Eğitim alması, Farsça ve Türkçe divan yazacak kadar şiir ürünü vermesi, şehir şehir gezmesi, Fazlullah (ö.1394) ile tanışıklığı, fikirlerinden ve düşüncelerinden rahatsızlık duyulacak derecede bir süreci yaşaması gibi çeşitli etkenlerle tahminen 50-60 yaşlarında öldürüldü. Hani şu <Ben melamet hırkasını kendim geydim eğnime> ünlü ilahinin sahibidir. 

Türkçe şiirlerinden birinde <Altı âvâz on iki perde yegirmi dört şu’ab/ Hem rubâb u erganûnem çeng ile tanbûriyem> (Nesîmî Türkçe Divânı, haz. H.Ayan, 2014, s. 482; Nesimi Seçilmiş Şiirleri, haz.H.Araslı, 1973, s. 424’ten Shikhiyeva, 2018, s. 358). Nesimi bu şiirinde 12 perde 6 avaz 24 şubeden söz eder. O bu şiiri, Meragi’nin teorisini yazmadan önceleri söylemişse; bu şiir, Meragi’ye ilham vermiş olabilir?

Meragi ve Nesimi’nin birbirlerini tanıyıp tanımadıklarını, aynı ortamda bulunup bulunmadıklarından bugüne kadar söz eden olmamıştır. Fakat yaşadıkları ve bulundukları yerler itibariyle muhtemel olduğu anlaşılıyor. Nesimi’nin I.Uveys’in meclisinde bulunduğundan söz ediliyor, o sıralarda Meragi de onun meclislerindedir. İşte soru burda: Karşılaşmış olsunlar ya da olmasınlar, şiiri işitmesi yeter; bu makam sınıflandırmasının öncüsü Nesimi mi, Meragi mi?

Nesimi’nin 1417’de (bk.İslam Ansiklopedisi) öldürüldüğünü kabul edersek, Meragi bu sırada 12 makam 6 avaze 24 şubeden oluşan makam sınıflandırmasını 1390’lı yıllardan itibaren netleştirmiş, ilk eseri Kenzul-elhan adlı eserini 1404 yılında yazmıştı. Hatta bu sınıflandırmanın yazıya geçirilmeden önce bilindiği ihtimalini de Nesimi’nin bu şiiri sayesinde anlayabiliyoruz. Bütün problem bu şiiri, Nesimi, eğer 1350’de doğmuş, en az 20 yaşından sonra şiire başlamış ise, 1375 yıllarında söylemiş kabul edebiliriz gibi görünüyor. Teorik olarak bu mümkün ise de 1375 yılında henüz Nesimi (25 yaşlarında), Fazlullah Hurufi ile Tebriz’de yeni tanışmış, hayatlarının çakıştığı tek ilk nokta. Dolayısı ile şiirin ne zaman söylenmiş olduğu önem taşımaktadır. Aynı tarihte yazılan Cürcani’nin kitabında 24 şube anlayışı yok, 48 adet şudud var. Cürcani Mısır-Memluk, Anadolu çizgisinden Tebriz’e geçen bir bilim adamıdır. Eseri Urmevi ekolünün devamıdır. Onda 12 makam 6 avaze ve terkipleri bulsak bile 24 şubeyi bulamayız. Demek ki bu 24 şube makam sınıflandırması daha çok Tebriz bölgesine aittir. Nesimi 24 şube fikrini Tebriz’den edinmiş ve yanında taşımış olabilir demektir.

Şimdi sorumuz: Nesimi’nin bu şiiri 1400 yılından daha kaç yıl eskiye gidebilir? Bu sorunun Cürcani eserindeki karşılığı, 1375 ile kesilmektedir. Cürcani, 1370-74’li yıllarda Bursa’da I.Murat zamanında bulundu; Nesimi de Bursa’ya I. Murat zamanında gitmiş, ama zamanı bilinmiyor. Ahmed-i Dai’nin 24 şubeden söz ettiği Çengname’yi 1400’lü yıllardan sonra yazdığı, bu fikri Meragi’nin ekolünün bir yansıması olduğu ileri sürülmektedir. Öte yandan 1380’li yıllarda yazıldığı düşünülen ve Meragi’den hiç bahsetmeyen Farsça bir edvarda şube sayısı 26’dır.

Nesimi ve musiki konusunda ilk makale S. Agayeva’nın yazısı Musiki Mecmuası’nda (1979) yayınlandı. Bundan 9 sene önce Cihangir Gehramanov’un Nesimi sözlüğüne (Baku 1970) müzikle ilgili kelimelere birer birer bakılması da aynı sonucu vermekte, ama makale haline getirilmesi bir takım topluca değerlendirmeleri de beraberinde taşımaktadır. Bu makale yayınlanan <Müzik Bibliyografyası-2 Makaleler> (2016) kitabı sayesinde müzikoloji camiasına duyurulmuştu. Aradan geçen uzun yıllar sonra S.Shikhiyeva, Nesimi-musiki konusunda Nisan 2014’te Kazakistan’da bir bildiri sundu, sonra 2018’de Türkiye’de makalesi yayınlandı. Bir başka makale Nesimi Kitabı’nda (2019) yayınlanmıştır.  Son üç yayında S.Agayeva’nın makalesine atıf yoktur. Bu sorunun cevabı ise hiç birinde yoktur.

Bu arada Meragi ile Fazlullah Hurufi arasında bir ilginin olduğunu bu araştırma sırasında öğrendim. Semerkand’tan çıkan idam kararı üzerine o sırada Tebriz tarafında bulunan Fazlullah yakalanıp Alıncak kalesine hapsedildi, daha sonra Miranşah tarafından kalede idam edildi (1394). Meragi’nin 1393 yılında yakalanıp Semerkand’a getirildiği, Timur tarafından bağ-bostan ve eş verildiği, eşinin ilk çocuğuna hamile olduğu günlerde, yani 1394 yılında, Fazlullah Hurufi’nin durumunu değerlendiren Semerkand devlet danışmanlarının aldığı kararı ve hatta idam infazını Meragi duymuş olmalıdır. Meragi, Fazlullah Hurufi adını aslında ilk defa 1375 yılında Muzafferiler şahının daveti üzerine bulunduğu Tebriz’de iken duymuştu. Nesimi’nin Halep’te 1417 yılında idamını duymuş olma ihtimali de vardır.

Anlaşılan başlıktaki muamma şimdilik çözülemeyecek gibi. Meragi, bu fikri Nesimi’den almış olabilir; veya tam tersi Nesimi bu fikri Meragi’den almış olabilir.

Hani Pandemi! Artık geçti. Haydi bütün Türkiye’ye geçmiş olsun. Cumhurbaşkanımıza, Sağlık Bakanımıza ve canla başla çalışan doktorlara, sağlık görevlilerine çok teşekkürler.

 
İletişim E-Posta: - Telefon:
 
Yorumlar
*** Yorum Yaz
Bu yazıya hiç yorum yapılmamış, ilk yorumu siz yapın.

Diğer Yazıları

Meragi niçin 24 şube dedi? Hurufilikten etkilendi mi?..
Müzikolojiye müzik terimleri sözlüklerinin bir yenisi...
Müzikoloji: Değerli Bilgem söyle bana, Türk müziğine atıf var mı?..
Müzikoloji ve Hanefi Özbek’in Form-Tür ve Usul Bilgisi Yayınları...
Müzikoloji ve Gökhan Yalçın’ın Kevseri Mecmuası...
Müzikoloji ve Timur Selçuk’un ardından...
Müzikoloji ve terimlerle ilgili Dr. Göktan Ay’ın yeni kitabı...
Müzikoloji: Meragi’nin Zübdetül-Edvar’ı yayınlandı...
Müzikoloji ve "karabilim-bad science"...
Müzikoloji, Hafız Post Mecmuası, Buhurizade ve Kuçeksünbüle Makamı...
Müzikoloj ve saygı ile linç arasında…
Müzikolojide yeni bir bibliyografya…
Müzikoloji ve “Unmuzec İlimler Ansiklopedisi”nde müzik ilmi…
Müzikolojiye yön veren metinler...
Müzikoloji ve romanlarda müzik…
Müzikoloji: Meragi, Nesimi’den ilham aldı mı?..
Müzikoloji ve Mühr-i Süleyman...
Müzikoloji ve Müziğin İcadı, Mehmetşah, Pisagor, Şeyh-İ Musikar...
Müzikoloji, Meragi’nin Cami’si ve Babak Khazrai Edisyonu
Müzikoloji, Müzik Sosyolojisi ve Meragi...
Müzikolojide ötekileştirme…
Müzikoloji ve 16. yy Türk müziği: “Orada bir musiki var”…
Müzikoloji ve elimdekiler
Yeni bir "Edvar"…
Müzikoloji ve yeni yıla giriş…
Müzikoloji ve Müzik Tarihinde Kevseri-Kemani Hızır Ağa…
Müzikoloji ve Selim Dede Kimdir?..
Müzikoloji'de Oransay 30.Yıl Anması ve 1702 yılında Itri…
Müzikoloji, Asaf Halet Çelebi ve Todi Musikisi…
Müzikoloji ve Canfeza Edebiyat…
Müzikoloji ve Keman Tarihi ya da Saraydaki Kemancı 1777 …
Müzikoloji Ve Hafız Emin Işık’ın Kasidesi…
Müzikoloji ve Katibi Edvarı- 1530
Müzikoloji kütüphanesine yeni bir yayın: “Türk Musikisi Atlası”
Müzikoloji ve , Neyzen Özdönmez...
Müzikoloji ve Ökten’den Sanat Felsefesi…
Müzikoloji ve altı parmakla mucib problemi…
Müzikoloji ve adalet duygusu...
Müzikoloji makalelerinde bibliyografyanin yeri: Bibliyometri analizi…
Müzikoloji sefinesi ya da gemisi…
Müzikoloji ve Meragi’nin mavi boncuğu…
Müzikoloji ve mağara metaforu...
Müzikoloji ve Barış...
Müzolojide Dürretüt-Tac, O Eseri Şirazi Yazmadı; Meragi öyle diyor…
Müzikoloji ve uzay yolculuğu...
Müzikoloji ve Afyonkarahisar İbrahim Alimoğlu Çalgı Müzesi…
Müzikoloji ve Demetnağme; bir kadın bestekar Demet Tekin yeni albümü…
Müzikoloji ve tereke defterleri veya müzayede katalogları…
Müzikoloji: Nayi Osman Dede’ye verilen teşvik ve bize verilen teşvik…
Müzikolojide fedakarlık, adalet, bol toplumsal örnekli yeni yıl…
Müzikolojide bir sempozyum macerası: Mevlana Araştırmaları Enstitüsü’nün Selam Vakti 745. Vuslat Yılında A.A. Konuk, Mesnevi, Fusus arasında intihal ve sadeleştirme
Müzikoloji ve Abdülkadir Meragi’nin hayaletleri...
Müzikoloji’de bir kaynak: Keşfü’l-Hümum 1341
Müzikoloji ve Cumhuriyet Bayramı…
Müzikoloji açısından “Rauf Yekta’nın Musiki Antikaları”…
Müzikoloji, deprem, İstanbul ve Itri
Müzikoloji ve zevk-i selim…
Müzikoloji, Lazkiye ve Mehmet Ladiki…
Müzikolojide Bir Problem: “Kantemiroğlu 'Edvar'ını ne zaman yazdı? XVI ve XVII. Yüzyıllarda 'Edvar' var mı?..“
Müzikoloji ve Gürültü Teröristleri...
Müzikolojide Yusuf Kırşehri’nin Önemi: Yeni Sistemci Anadolu Edvarları Ekolünün Kurucusu…
Müzikolog Rauf Yekta küstü mü? "Rauf Yekta’nın Musiki Antikaları" üzerine...
Müzikolojide Dualistlikten Deistliğe
Müzikoloji ve yeni Türkiye...
Müzikoloji, Müzikterapi ve Rahmi Oruç Güvenç…
Müzikolojide Rol Model -1-
Müzikoloji ve Neva Kâr’ın yıldönümü…
Yeni bir yayın: Müzikoloji ve “Evliya Çelebi’de Çalgılar“ …
Müzikolojinin veya İTÜ TMDK’nın 43.YIL kutlaması…
Müzikolojide veya müzikte yansıma felsefesi…
Müzikoloji ve Bölüm Başkanı Stratejisi...
Müzikolojide ve Müzikte Sürrealizm
Müzikte Mimesis Felsefesi veya bir aldatmaca..
Bestekar Musli, Kuruyemiş Ansiklopedisi ve Müzikoloji …
Müzikte "katarsis"...
Müzikoloji, Âmili ve Keşkül-i Müzikolog...
Müzıkolojı ve Cenaze Marşı ya da Segah Tekbir...
Müzikoloji ve Makasıdül-Elhan’ın kaç versiyonu vardır?
Müzikoloji, Edvar, Duvar, Yıldönümü...
Müzikoloji ve Edvarların Bir Yenisi: 1767 Yılı Hekimbaşı Edvarı …
Müzikoloji, Nuri Özcan Ve Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülleri: 2017
Müzikolojide Çalışmalar: Türk Müziğinde Eğitim Çalıştayı…
Müzikoloji, keman eğitiminde yeni bir kitap…
Muzikolojide yeni bir terim önerisi: Eurogenetic
Müzikoloji : Bu eserin sahibi Nane’dir Nane! Muhayyer ağır çember “Vakt-i subh oldu“…
Müzikoloji ve Itri Haftası dolayısıyla yeni şeyler söylemek…
Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülleri: 2016
Müzikoloji ve Itri’nin yılbaşı şarkıları…
Müzikoloji, panel ve ödüllendirme, Itri …
Müzikoloji "eleştiri ve çuvaldız", "dedikodu ve çeki düzen"…
Müzikoloji, Ömer Hayyam, bilgi ve anlayış…
Müzikoloji ve 2016 Taşköprülüzade Sempozyumu
Müzikoloji ve koku tarihi veya Itri’nin babası ne iş yapardı?..
Müzikoloji, Astroloji ve Itrî …
Müzikoloji sanatın korunmasını zorunlu görür…
Müzikoloji ve küreselleşen keşif ilişkisi…
Bibliyografyasız müzikoloji olur mu?..
Türk müziği tarihinde ihtilalin öldürdüğü bestekar kimdi?
Itri'nin yaşadığı ihtilaller …
Müzikolojide ihtilallerin yeri veya yersizliği…
Müzikoloji, Bilimsel Müzikoloji, Müzikoloji Bölümleri, İdeal Müzikoloji, Müzikolog Terimleri…
Müzikoloji ve sanata verilen değer: Fehm-i muhsin
Müzikolojide Urmevi’nin Yeri ve Müzik Eğitiminde Kadim Altı-Parmak Metodu… Recep Uslu
Urumiyeli Safiyyüddin ile “Devirler“ üzerine müzikoloji sohbeti...
Müzikolog Nobel ödüllü Urmiyeli Safiyyüddin ve “Hayali Meşk Hikayesi -2”
Müzikolojide iki ucu xxxlu değnek…
Müzikoloji, icra değişiklikleri – 2
Müzikoloji ve icra değişiklikleri, problemleri…
Müzikolojiye takviminizde yer ayırın: Bilgi-şölenleri/ sempozyumlar ve kongreler…
Müzikoloji ve Meragi’nin besteleri…
Müzikolojide Perde Transkripsiyonları ve Meragi’nin yeni bir eseri: Muhtasar Der İlm-İ Musiki...
Itri’nin keşfedilen yeni bir eseri mi? Evet, yeni bir şiiri…
Müzikoloji ve tercümelerin katkısı…
Türk Müziğinin “Bütünlüğü”ne evet - Itri Adına Ödül Organizasyonu…
Müzikoloji ve akademik çalışmaları teşvik…
Yeni yıl muamması: Itri muammasını çözen var mı?
Gencebay’a verilen ödül ve müzikolojide türler konusu…
Sanatçı, müzikolog, metodoloji ve yazı hakemliği…
Müzikoloji Atölyesi ve Sonuçları -1-
Muzikoloji ve Din...
Müzikoloji: Yanlışların karşısında durma cesareti...
Olmadı Kâmil Hoca: Müzik, eleştiri ve doğruluk...
Medeniyet sanat ve müzik...
Bir bestenin notası: Ahmed Hatiboğlu
İki kitap tanıtımı: Itri ve Makedonya’da Piyano, Prof.Dr. Aida İslam ve Balkan Türk Müziği
Panayot Abacı ve Türkiye’de müzikoloji kolay mı?..
Müzikolojiden Uluslararası Konservatuvara Makam Teorisi...
Müzikolojide birleşelim -3-
Müzik terapi ile başbaşa...
Müzikolojide birleşelim -2-
Bir “Müzik Bibliyografyası“nın başına gelenler...
Müzikolojide birleşelim...
1. Gazi Türk Müziği Günleri, Sazendeler Yarışması ve Müzikle tedavi olur mu?..
Türk Müziği Yarışması ve Uluslararası Sanat Müziği Kaynakları…
Gazi Üniversitesi’nde Kutlu Doğum Haftası ve Üniversiteler...
Ruhi Ayangil'in mektubu müzikolojinin feryadıdır...
Yüz yıldır aranan Meragi’nin Müzikler Hazinesi (Kenz-ül Elhan) adlı eseri bulundu mu?..
Müzikolojide Yeni Bir Metot: Bibliyometri Analizi
Müzikolojinin nedir şu edebiyat biliminden çektikleri...
Bugünlerin müzikolojik faaliyetleri...
Tarihi gerçekleri yazmak...
Müzikoloji ve sosyal psikoloji...
Diğer Yazarlar

Münih LMU Müzikoloji Enstitüsü’nde "Gültekin Oransay" rafı...
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -16-
Çalgıları geliştirmek nedir, nasıl olur?..
Fazıl Say'ın Feyzi Erçin'e desteği…
Nida Tüfekçi’nin Öğrencisi Olmak!..
Yazılarınızı bekliyoruz... Musiki Dergisi
Spor yazarı mı, müzik yazarı mı?..
Yeni YÖK’ün ve değerli başkanı Sn. Saraç’ın övgüye değer kararı: Müzik öğretmenliği açısından yapıcı bir değerlendirme…
Serhanende Nurettin Çelik ...
Meragi niçin 24 şube dedi? Hurufilikten etkilendi mi?..
Çevrimiçi Türk Halk Musikisi Videoları: "Konma Bülbül Konma Nergis Daline"
Günün Sözü
Anlamadığının arkasından konuşur insanlar, uydurur da uydurur. Bir yanlış anlaşılma gerçek olur…
(Ece Temelkuran)
Yazarlar 
Röportajlar
Fırat Kutluk “Neden Müzik Dinleriz?“...
Ayhan Sarı - Kitabın adından başlayalım mı?  Buna bağlı olarak da kitabın sonunda müziği neden dinlediğimizin yanıtını veriyor musun? Fırat Kutluk - ...
»
»
»
Tarihte Bugün
Arşiv Arama
Facebook
Anasayfa
Site Haritasi
Sitenize Ekleyin
RSS Kaynagi
Hakkimizda
Reklamlar
Künyemiz
Facebook
Twitter
Bize Ulaşın
Copyright ©2013 - Tüm haklari sakli tutulmaktadir.
Bu sitede yayinlanan tüm resim, materyal ve içerigin telif haklari tarafimizca sakli olup izinsiz alinip kullanilamaz.
0.31ms