Bugün - Tuesday, March 19, 2024
Foto Galeri
Video Galeri
Firma Rehberi
Künye
Reklamlar
Üye İşlem
 Bize Ulasin
www.musikidergisi.com Logo
-
İstanbul 27°°C
Yazar Detayları

Recep Uslu

Recep Uslu -  Müzikoloji, icra değişiklikleri – 2

Müzikoloji, icra değişiklikleri – 2
Yazı Tarihi: Friday, May 13, 2016

İcra değişikliklerini kaleme aldığım geçen yazıma ek olarak söylenecek bir kaç nokta daha var. Konu daha da derinleştirilebilir veya zenginleştirilebilir. Bugünkü yazımı, geçen yazımı okuyan ve paylaşan iki dostumdan ilham aldığımı söylemeliyim. Bir de Müzikoloji Atölyesi 3 var.

Müzik sosyolojisi konusunda yayınları olan Onur Ayas ve müzikoloji alanında çalışmaları olan Nesibe Özgül Turgay’ın ilham verici yazıları, her ikisinin de yazısı Rast Müzikoloji'de (c. 4/ sy. 1, 2016 sayısında online) yayınlandı.

Rast Müzikoloji'deki Onur Ayas'ın yazısı geçen yazımda bahsettiğim maddelerden biri olan “yeni ideoloji anlayışına göre bestelerin değişimi”, özellikle sözlerinde yapılan değişim konusunu pekiştirmektedir. Diğer ilham aldığım madde ise hem N. Ö. Turgay’ın hem de aşağıdaki cümlelerim okununca anlaşılacak. Fakat bu iki arkadaşın yazılarını okurken aynı gün GÜ TMDK Müzikoloji Atölyesi 3 etkinliğinde yaptığımız konu başlığı birleşti: Küreselleşme ve Müzik. Müzikoloji Atölyesi 3'ün konusu. Koordinatör Müzikoloji Bölümü öğretim elemanlarından Barış Gürkan'dı. Konuşmacılar GÜ TMDK Müzikoloji Bölümü son sınıf öğrencileri Derya Ankışhan, Cansu Kaya, Ferhat Akman, Yıldırım Beyazıt Üniversitesinden Dilan Elçi.

Geçen yazımda “Müzik icra değişiklikleri”nden 11 madde saymıştım, bunlara bir madde daha ekleyeyim:

12- Süsleme: İyi bir icracı eline aldığı bir besteyi <ben olsam> düşüncesi ile dinleyici ile beste arasında bir bağ kurup, eseri kendi anlayış ve kavrayışına göre süsleyip icra eder ve bestenin icrası yeni şekliyle beğenilip kayda alınabilir. Besteci ne kadar bu eser benim değil dese de yeni şekliyle yayınlaşması müzik icrasında değişim sebeplerinden biri olduğunu göstermektedir. “Bu ne sevgi ah bu ne ızdırab” örneği gibi bazen de bu türlü bir değişim sonucu beste sanatçıya yapışır.

İcra değişikliklerine sebep olan bir de dış etmenlerden söz edebiliriz. Bunlar sanatçının kendisine bağlı olduğu gibi bir bestenin değişik ortamlarda icra edilmesine uygun hale getirilmesi düşüncesinden de kaynaklanmaktadır. Bunu her halde <dış etkenler> olarak diğerinden ayırmalıyız. Nedir icra değişikliklerine sebep olan dış etmenler:

1- Yerelleşme: Bir eserin ortaya çıktığı köyden bölgeye yayılması. Veya şehirde çıkan bir müzik eserinin veya icra şeklinin yerelleşmesi. Yerel konuşma biçimi veya icra tavrına dönüştürülmesi. Şehirde çıktığı duyulan bir geleneğin yerel imkanlarla yapılması. Şehirde klasik fasıl anlayışı gelişirken, kasabalarda veya köylerde aşık fasılları düzenlenmesi gibi.

2- Kentleşme: Yerelde çıkan bir müzik eserinin kent kültürüne uygun hale getirilmesi. Yukardakinin tam tersi olarak düşünülebilir.

3-Millileşme: Bu madde daha geniş kültüre hitap edecek bir müzik eserine dönüştürme olarak algılanabileceği gibi, daha önce anılan sebeplerden biri olan ideolleşmeyi de içerir. Bir yerel müzik eserinin millileştirilmeye çalışılması gibi. Samimi ortamlarda rahatça ifade edilen kelimelerin dinleyici toplum karşısında söylenememesinden kaynaklanan değişimler gibi.

4- Küreselleşme: Bir müzik eserinin milli sınırlar dışına taşan daha geniş kitlelerin beğenisine hitap edecek şekle dönüştürülmesi. Zaman zaman yapılan bir bestenin genellikle bu işin ticaretini yapanlar tarafından yerel bazı müzisyenlerin yaptıkları bestelerin peşine düşüp onun melodisinde oynayarak, değişiklikler yaparak daha geniş kitlelerin satın alabilecekleri bir hale getirmek için yapılan değişiklikler. Bir rok'n roll gurubunun Orhan Gencebay'ın eserlerinden ilham aldığını söylemesi gibi etkilenerek yapılan etkileşme olabileceği gibi, bizzat satın alınarak küreselleşmenin gereği yapılan icra değişikliklerinden söz edebiliriz.

İcra değişikliklerinin sebepleri yanında bir de müzik icrasının değişimini değerlendiren terimleri sınıflandırmak gerekir. Uyum bütün müzik türlerinde temel prensiptir, dolayısıyla Türk müziğinde armoni, uyumdur. <Türk müziğinde armoni yoktur> yaklaşımı, “uyum” kastedildiği sürece yanlış bir yaklaşımdır. Uyumdan kastedilen ise müzik seslerinin belirli bir düzenle uyumlu/armonik/harmonik olmasıdır. Her müzik türünde kabul edilen temel seslerin, 12 sesin veya 17 sesin birbiriyle uyumlu olması anlaşılmaktadır. Yabancı seslerin veya yeni seslerin veya yeni motiflerin katılımı değişim, zenginleşme veya yozlaşma olarak tanımlanabilir. Bu türlü bir değişim için dikkate alınacak üç terimden söz edebiliriz:

1- Değişim/ Gelişim/ Zenginleşme/ Evrim

2- Etkileşim

3- Yozlaşma/ Bozulma

Teorik olarak bu maddeleri somut müzik malzemesine uygulamak, somut müzik malzemesiyle açıklamak için ise başlı başına müzik bilgisinin analizi gerektirmektedir. Müziğin üzerinden analiz yapmak gerekir. İşin bu tarafı icracı-besteci-analist-tecrübeli-sosyolog-psikolog-müzikologların ilgilenmesini beklemektedir. Çünkü konu, sosyal psikolojiyi yakından ilgilendiren <Disiplinlerararası Müzikoloji> konusu.

Müzik icrasında değişim konusu şimdilik bu kadar. Ha bir de düzeltmem gereken bir husus var.

BİR DÜZELTME: İcra değişikliklerini konu alan geçen yazımda <İcra değişiklikleri normal midir?> diye başlayan paragraf içinde <Eseri yapan kişinin anlayış ve bilgisine göre eser olgunlaşıncaya kadar değiştirilebilir> cümlesi AMACIN DIŞINDA yanlış anlamaya sebep olacak şekilde dizilmiştir, doğrusu < Eseri yapan kişi, anlayış ve bilgisine göre eser olgunlaşıncaya kadar istediği gibi değiştirebilir. Bunda problem yok> şeklinde olmalıydı, bu yanlış anlaşılmaya sebep olan cümlenin yanlış diziminden dolayı okuyucularımdan özür dilerim.

İcra değişikliklerine sebep olan maddelerden biri <zenginleşme> olduğundan söz ettik. Zenginleşme var olan malzemenin çoğaltılması, veya var olan malzemenin işlenmesi gibi ele alınırsa makam icatları bu zenginleşmenin en güzel örnekleridir. Bu zenginleşme iki şekilde anlaşılmalıdır: 1- Müzik seslerden oluşur, kullanılan sesler belirlidir, bu sesler arasındaki ilşki konusunda yeni buluşlar yapmak, makam icatları gibi, yeni dizi veya motifler keşfetmek müzikte zenginleşmedir. 2- Var olan müzik seslerine alışılmışın dışında yeni uyumlu sesler katmak müzikte zenginleşmedir.

Buna karar verecek kim olmalı? Yani bir müzik türünün zenginleştiğine, değiştiğine veya yozlaştığına kim karar verecek? Bu da konuyla ilgili bir başka problemdir.

Sultan III. Selim'in makam icatları da bunun gibidir. Teorik olarak yeni makam icatları müzik icrasında zenginleşmeye sebep olmuştur, çünkü yeni dizilerden oluşurlar. O günün şartlarında III. Selim'in makam icatları da bir taraftan müzikte kaliteyi yakalamış ustalığı gösterirken, diğer taraftan müzikal zenginleşmek için yapılan çabalardı. Fakat diğer taraftan Erol Sayan üstadımızın sık sık sohbetlerimizde dile getirdiği bir sorudur: Makam icat etmek zenginleşmek midir? Bu konuyla ilgilenmeye başlayınca karşımızda birçok problem var gibi görünüyor.

Selçuk Alimdar'ın Osmanlıda Batı Müziği (2016) adlı eserini elime aldım. Yeni yayınlandı Türkiye İş Bankası yayınlarından. İçindekiler kısmından sonra teşekkür kısmına göz gezdirdim. İyi bir destek aldığı, kütüphaneler, arşivler. Eline sağlık Selçuk Alimdar. İyi bir araştırma ve çabanın sonucunda iyi eserler ortaya çıkar. Tebrikler.

Bugünlerde III. Selim'in makamlarıyla ilgilendiğimi geçen hafta yazmıştım. Alimdar'ın eserinde rastgele bir sayfayı açtım ve karşıma bu konu hakkında şu cümlesiyle karşılaştım. Verdiği bilgiye göre III. Selim'in icat ettiği makamlar konusunda farklı rakamların olduğunu, bu konuda yapılan araştırmaların 16, 14, 18 gibi farklı sonuçlar verdiğini ve bir sonuca ulaşamadıklarını belirtiyordu. Tam da benim yazmaya çalıştığım problem bunun üzerine.

Sultan III. Selim'in müzisyenliği hakkında Yılmaz Öztuna'nın pek çok övgüsü var. Bir ekol olduğu konusunda müzik eğitimcisi Şevket Gavsi Özdönmez, müzik nazariyatçısı Rauf Yekta, Suphi Ezgi, ansiklopedist ve tarihçi müzikolog Yılmaz Öztuna gibi kemençevi ve müzik tarihçisi Nazmi Özalp'in kanaatleri vardır. Konuyla ilgili İTÜ TMDK Müzikoloji Bölümünün uzun yıllar bölüm başkanlığını yürüten Prof. Şehvar Beşiroğlu'nun sanatta yeterlik tezi var, ayrıca bir makalesi var. Müzik hayatı kadar III. Selim'in siyasi hayatı da çok ilginç geçmiştir. Fakat ne yazık ki genç yaşta müziği de saltanatı da bırakmak zorunda bırakılmıştır.

Gelecek hafta başlığım <Müzikoloji, iki ucu xxxlu değnek durumu>.

 
İletişim E-Posta: - Telefon:
 
Yorumlar
*** Yorum Yaz
Bu yazıya hiç yorum yapılmamış, ilk yorumu siz yapın.

Diğer Yazıları

Meragi niçin 24 şube dedi? Hurufilikten etkilendi mi?..
Müzikolojiye müzik terimleri sözlüklerinin bir yenisi...
Müzikoloji: Değerli Bilgem söyle bana, Türk müziğine atıf var mı?..
Müzikoloji ve Hanefi Özbek’in Form-Tür ve Usul Bilgisi Yayınları...
Müzikoloji ve Gökhan Yalçın’ın Kevseri Mecmuası...
Müzikoloji ve Timur Selçuk’un ardından...
Müzikoloji ve terimlerle ilgili Dr. Göktan Ay’ın yeni kitabı...
Müzikoloji: Meragi’nin Zübdetül-Edvar’ı yayınlandı...
Müzikoloji ve "karabilim-bad science"...
Müzikoloji, Hafız Post Mecmuası, Buhurizade ve Kuçeksünbüle Makamı...
Müzikoloj ve saygı ile linç arasında…
Müzikolojide yeni bir bibliyografya…
Müzikoloji ve “Unmuzec İlimler Ansiklopedisi”nde müzik ilmi…
Müzikolojiye yön veren metinler...
Müzikoloji ve romanlarda müzik…
Müzikoloji: Meragi, Nesimi’den ilham aldı mı?..
Müzikoloji ve Mühr-i Süleyman...
Müzikoloji ve Müziğin İcadı, Mehmetşah, Pisagor, Şeyh-İ Musikar...
Müzikoloji, Meragi’nin Cami’si ve Babak Khazrai Edisyonu
Müzikoloji, Müzik Sosyolojisi ve Meragi...
Müzikolojide ötekileştirme…
Müzikoloji ve 16. yy Türk müziği: “Orada bir musiki var”…
Müzikoloji ve elimdekiler
Yeni bir "Edvar"…
Müzikoloji ve yeni yıla giriş…
Müzikoloji ve Müzik Tarihinde Kevseri-Kemani Hızır Ağa…
Müzikoloji ve Selim Dede Kimdir?..
Müzikoloji'de Oransay 30.Yıl Anması ve 1702 yılında Itri…
Müzikoloji, Asaf Halet Çelebi ve Todi Musikisi…
Müzikoloji ve Canfeza Edebiyat…
Müzikoloji ve Keman Tarihi ya da Saraydaki Kemancı 1777 …
Müzikoloji Ve Hafız Emin Işık’ın Kasidesi…
Müzikoloji ve Katibi Edvarı- 1530
Müzikoloji kütüphanesine yeni bir yayın: “Türk Musikisi Atlası”
Müzikoloji ve , Neyzen Özdönmez...
Müzikoloji ve Ökten’den Sanat Felsefesi…
Müzikoloji ve altı parmakla mucib problemi…
Müzikoloji ve adalet duygusu...
Müzikoloji makalelerinde bibliyografyanin yeri: Bibliyometri analizi…
Müzikoloji sefinesi ya da gemisi…
Müzikoloji ve Meragi’nin mavi boncuğu…
Müzikoloji ve mağara metaforu...
Müzikoloji ve Barış...
Müzolojide Dürretüt-Tac, O Eseri Şirazi Yazmadı; Meragi öyle diyor…
Müzikoloji ve uzay yolculuğu...
Müzikoloji ve Afyonkarahisar İbrahim Alimoğlu Çalgı Müzesi…
Müzikoloji ve Demetnağme; bir kadın bestekar Demet Tekin yeni albümü…
Müzikoloji ve tereke defterleri veya müzayede katalogları…
Müzikoloji: Nayi Osman Dede’ye verilen teşvik ve bize verilen teşvik…
Müzikolojide fedakarlık, adalet, bol toplumsal örnekli yeni yıl…
Müzikolojide bir sempozyum macerası: Mevlana Araştırmaları Enstitüsü’nün Selam Vakti 745. Vuslat Yılında A.A. Konuk, Mesnevi, Fusus arasında intihal ve sadeleştirme
Müzikoloji ve Abdülkadir Meragi’nin hayaletleri...
Müzikoloji’de bir kaynak: Keşfü’l-Hümum 1341
Müzikoloji ve Cumhuriyet Bayramı…
Müzikoloji açısından “Rauf Yekta’nın Musiki Antikaları”…
Müzikoloji, deprem, İstanbul ve Itri
Müzikoloji ve zevk-i selim…
Müzikoloji, Lazkiye ve Mehmet Ladiki…
Müzikolojide Bir Problem: “Kantemiroğlu 'Edvar'ını ne zaman yazdı? XVI ve XVII. Yüzyıllarda 'Edvar' var mı?..“
Müzikoloji ve Gürültü Teröristleri...
Müzikolojide Yusuf Kırşehri’nin Önemi: Yeni Sistemci Anadolu Edvarları Ekolünün Kurucusu…
Müzikolog Rauf Yekta küstü mü? "Rauf Yekta’nın Musiki Antikaları" üzerine...
Müzikolojide Dualistlikten Deistliğe
Müzikoloji ve yeni Türkiye...
Müzikoloji, Müzikterapi ve Rahmi Oruç Güvenç…
Müzikolojide Rol Model -1-
Müzikoloji ve Neva Kâr’ın yıldönümü…
Yeni bir yayın: Müzikoloji ve “Evliya Çelebi’de Çalgılar“ …
Müzikolojinin veya İTÜ TMDK’nın 43.YIL kutlaması…
Müzikolojide veya müzikte yansıma felsefesi…
Müzikoloji ve Bölüm Başkanı Stratejisi...
Müzikolojide ve Müzikte Sürrealizm
Müzikte Mimesis Felsefesi veya bir aldatmaca..
Bestekar Musli, Kuruyemiş Ansiklopedisi ve Müzikoloji …
Müzikte "katarsis"...
Müzikoloji, Âmili ve Keşkül-i Müzikolog...
Müzıkolojı ve Cenaze Marşı ya da Segah Tekbir...
Müzikoloji ve Makasıdül-Elhan’ın kaç versiyonu vardır?
Müzikoloji, Edvar, Duvar, Yıldönümü...
Müzikoloji ve Edvarların Bir Yenisi: 1767 Yılı Hekimbaşı Edvarı …
Müzikoloji, Nuri Özcan Ve Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülleri: 2017
Müzikolojide Çalışmalar: Türk Müziğinde Eğitim Çalıştayı…
Müzikoloji, keman eğitiminde yeni bir kitap…
Muzikolojide yeni bir terim önerisi: Eurogenetic
Müzikoloji : Bu eserin sahibi Nane’dir Nane! Muhayyer ağır çember “Vakt-i subh oldu“…
Müzikoloji ve Itri Haftası dolayısıyla yeni şeyler söylemek…
Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülleri: 2016
Müzikoloji ve Itri’nin yılbaşı şarkıları…
Müzikoloji, panel ve ödüllendirme, Itri …
Müzikoloji "eleştiri ve çuvaldız", "dedikodu ve çeki düzen"…
Müzikoloji, Ömer Hayyam, bilgi ve anlayış…
Müzikoloji ve 2016 Taşköprülüzade Sempozyumu
Müzikoloji ve koku tarihi veya Itri’nin babası ne iş yapardı?..
Müzikoloji, Astroloji ve Itrî …
Müzikoloji sanatın korunmasını zorunlu görür…
Müzikoloji ve küreselleşen keşif ilişkisi…
Bibliyografyasız müzikoloji olur mu?..
Türk müziği tarihinde ihtilalin öldürdüğü bestekar kimdi?
Itri'nin yaşadığı ihtilaller …
Müzikolojide ihtilallerin yeri veya yersizliği…
Müzikoloji, Bilimsel Müzikoloji, Müzikoloji Bölümleri, İdeal Müzikoloji, Müzikolog Terimleri…
Müzikoloji ve sanata verilen değer: Fehm-i muhsin
Müzikolojide Urmevi’nin Yeri ve Müzik Eğitiminde Kadim Altı-Parmak Metodu… Recep Uslu
Urumiyeli Safiyyüddin ile “Devirler“ üzerine müzikoloji sohbeti...
Müzikolog Nobel ödüllü Urmiyeli Safiyyüddin ve “Hayali Meşk Hikayesi -2”
Müzikolojide iki ucu xxxlu değnek…
Müzikoloji, icra değişiklikleri – 2
Müzikoloji ve icra değişiklikleri, problemleri…
Müzikolojiye takviminizde yer ayırın: Bilgi-şölenleri/ sempozyumlar ve kongreler…
Müzikoloji ve Meragi’nin besteleri…
Müzikolojide Perde Transkripsiyonları ve Meragi’nin yeni bir eseri: Muhtasar Der İlm-İ Musiki...
Itri’nin keşfedilen yeni bir eseri mi? Evet, yeni bir şiiri…
Müzikoloji ve tercümelerin katkısı…
Türk Müziğinin “Bütünlüğü”ne evet - Itri Adına Ödül Organizasyonu…
Müzikoloji ve akademik çalışmaları teşvik…
Yeni yıl muamması: Itri muammasını çözen var mı?
Gencebay’a verilen ödül ve müzikolojide türler konusu…
Sanatçı, müzikolog, metodoloji ve yazı hakemliği…
Müzikoloji Atölyesi ve Sonuçları -1-
Muzikoloji ve Din...
Müzikoloji: Yanlışların karşısında durma cesareti...
Olmadı Kâmil Hoca: Müzik, eleştiri ve doğruluk...
Medeniyet sanat ve müzik...
Bir bestenin notası: Ahmed Hatiboğlu
İki kitap tanıtımı: Itri ve Makedonya’da Piyano, Prof.Dr. Aida İslam ve Balkan Türk Müziği
Panayot Abacı ve Türkiye’de müzikoloji kolay mı?..
Müzikolojiden Uluslararası Konservatuvara Makam Teorisi...
Müzikolojide birleşelim -3-
Müzik terapi ile başbaşa...
Müzikolojide birleşelim -2-
Bir “Müzik Bibliyografyası“nın başına gelenler...
Müzikolojide birleşelim...
1. Gazi Türk Müziği Günleri, Sazendeler Yarışması ve Müzikle tedavi olur mu?..
Türk Müziği Yarışması ve Uluslararası Sanat Müziği Kaynakları…
Gazi Üniversitesi’nde Kutlu Doğum Haftası ve Üniversiteler...
Ruhi Ayangil'in mektubu müzikolojinin feryadıdır...
Yüz yıldır aranan Meragi’nin Müzikler Hazinesi (Kenz-ül Elhan) adlı eseri bulundu mu?..
Müzikolojide Yeni Bir Metot: Bibliyometri Analizi
Müzikolojinin nedir şu edebiyat biliminden çektikleri...
Bugünlerin müzikolojik faaliyetleri...
Tarihi gerçekleri yazmak...
Müzikoloji ve sosyal psikoloji...
Diğer Yazarlar

Münih LMU Müzikoloji Enstitüsü’nde "Gültekin Oransay" rafı...
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -16-
Çalgıları geliştirmek nedir, nasıl olur?..
Fazıl Say'ın Feyzi Erçin'e desteği…
Nida Tüfekçi’nin Öğrencisi Olmak!..
Yazılarınızı bekliyoruz... Musiki Dergisi
Spor yazarı mı, müzik yazarı mı?..
Yeni YÖK’ün ve değerli başkanı Sn. Saraç’ın övgüye değer kararı: Müzik öğretmenliği açısından yapıcı bir değerlendirme…
Serhanende Nurettin Çelik ...
Meragi niçin 24 şube dedi? Hurufilikten etkilendi mi?..
Çevrimiçi Türk Halk Musikisi Videoları: "Konma Bülbül Konma Nergis Daline"
Günün Sözü
“İnsan her gün bir parça müzik dinlemeli, iyi bir şiir okumalı, güzel bir tablo görmeli ve mümkünse birkaç mantıklı cümle söylemeli.“
(Johann Wolfgang von GOETHE (1749-1832))
Yazarlar 
Röportajlar
Fırat Kutluk “Neden Müzik Dinleriz?“...
Ayhan Sarı - Kitabın adından başlayalım mı?  Buna bağlı olarak da kitabın sonunda müziği neden dinlediğimizin yanıtını veriyor musun? Fırat Kutluk - ...
»
»
»
Tarihte Bugün
Arşiv Arama
Facebook
Anasayfa
Site Haritasi
Sitenize Ekleyin
RSS Kaynagi
Hakkimizda
Reklamlar
Künyemiz
Facebook
Twitter
Bize Ulaşın
Copyright ©2013 - Tüm haklari sakli tutulmaktadir.
Bu sitede yayinlanan tüm resim, materyal ve içerigin telif haklari tarafimizca sakli olup izinsiz alinip kullanilamaz.
0.31ms