Bugün - Friday, March 29, 2024
Foto Galeri
Video Galeri
Firma Rehberi
Künye
Reklamlar
Üye İşlem
 Bize Ulasin
www.musikidergisi.com Logo
-
İstanbul 27°°C
Haber Detayları

GTM radyo yasağının kaldırılması hakkında son tanık…

Atatürk’ün vefatına dek Riyaset-i Cumhur Fasıl Heyeti’nde görev yapmış bulunan Santuri Zühtü Bardakoğlu (1903 - 1993) ile Ayhan Sarı’nın 26 Nisan 1989, Ankara’da yaptığı görüşmeden önemli bir kesiti aktarıyoruz…

TARİH Haberi - Tuesday, November 10, 2015 - 22:43
Atatürk’ün vefatına dek Riyaset-i Cumhur Fasıl Heyeti’nde görev yapmış bulunan Santuri Zühtü Bardakoğlu (1903 - 1993) ile Ayhan Sarı’nın 26 Nisan 1989, Ankara’da yaptığı görüşmeden önemli bir kesiti aktarıyoruz…
Resmi küçültmek için üzerini tıklayın...

Geleneksel Türk Müziği radyo yasağının kaldırılması hakkında son tanık… Ayhan Sarı

 

Riyaset-i Cumhur Fasıl Heyeti görevini sürdürürken Atatürk’ün TBMM’nin 4.Dönem, 4.Toplanma yılını 1 Kasım 1934 günü yaptığı açış konuşmasından esinlenen Matbuat Umum Müdürü Vedat Nedim Tör’ün (1897-1985), bağlı bulunduğu Dahiliye Vekili Şükrü Kaya’ya (1883-1959) Radyo’dan geleneksel Türk Müziğinin (GTM) yasaklanmasının önermesi üzerine GTM 2 Kasım 1934’de radyo yayınlarından kaldırıldı.

1 yıl, 10 ay, 4 gün sürecek olan kararla ilgili olarak Anadolu Ajansı 3 Kasım 1934’de şu haberi geçiyordu:

“Ankara (AA)- Dahiliye Vekaletinin bugün TBMM’de Gazi Hazretlerinin alaturka musiki hakkındaki irşadlarından ilham alarak, bu akşamdan itibaren alaturka musikinin radyo programlarından tamamen kaldırılmasını ve yalnız Garb tekniğiyle bestelenmiş motifleri, milli musiki parçalarımızın Garb tekniğine vakıf sanatkarlar tarafından çalınmasını alakadarlara bildirmiştir.”

Atatürk’ün vefatına dek Riyaset-i Cumhur Fasıl Heyeti’nde görev yapmış, Ata’nın verdiği arsada inşa ettiği evinde, yani Ata'nın yanıbaşında (Mebus Evleri) vefatına dek ikamet etmiş ve kendi deyimiyle ‘Ata’yı bekleyen’, evinin salonunda bulunan iki saati de 09.05'de durdurmuş Santuri Zühtü Bardakoğlu (1903-93) ile Ayhan Sarı’nın 26 Nisan 1989'da yaptığı görüşmede Bardakoğlu yasağın kaldırılışı hakkındaki -müzik tarihimize ışık tutan- anısını şöyle anlatmıştır:

“… Bu yasak çıkınca biz Radyo’ya (Ankara) gidemez olduk. Bursa Milletvekili Rasim Ferid Bey Atatürk’ün yakın arkadaşıydı. Müziği seven insanlardı. Hanımı piyano, kızı tanbur ve viyolonsel çalardı. Bu sıralarda ben Rasim Bey’in kızına ders için evlerine gidiyordum ve ekseri yemeğe de kalırdım. Bu sıralarda Rasim Bey bana dedi ki:

-Bana bando şefi Veli Bey’i (Kanık)(1881-1953) getirir misiniz? Biz Türk musikisi sazlarıyla Garb müziği sazlarından birleşme bir grupla biraz da kontrpuanla bestelenmiş eserleri üretmek ve çalmak ve bunu da Atatürk’e dinletmek istiyoruz. Bunu yapar mısınız? Çünkü siz her iki tarafı da biliyorsunuz.Veli bey hem Türk müziğini hem de Garb müziğini iyi biliyordu. Veli Kanık önce kabul etmedi. Ondan sonra orkestranın maestrosuna teklif ettik. Kabul etti ve geldi. Hafif bir armoni uygulamasıyla Garb müziği sazlarından keman, viyolonsel ve bizim sazlarla Benli Hasan Ağa’nın Rast Peşrev ve Saz Semaisini adapte ettik. Biz orada Cumartesi günleri çalışırdık. Mesai bittikten sonra da isteyen gider, isteyen kalırdı. Akşam üstü sofralar kurulur, Türk müziği sazları çalınmaya başlanırdı.

Yine bir hafta sonu çalışma esnasında Atatürk birden bire teşrif buyurdular:-Geçiyordum, evinizde saz sesleri duydum da bakayım dedim. Rasim Bey ne yapıyor diye?..

Tabii ki Ata bilinçli gelmişti. Bize espri yaptılar. Rasim Bey de çalışmaları anlattı: ‘karma bir müzik çıkarmaya çalışıyoruz paşam’ diye.

Atatürk ‘güzel çalışın’ dedi ve bir kahve içtikten sonra: ‘akşamları ne yapıyorsunuz?’ diye sordu. Biz de isteyenlerle yemeğe kaldığımızı, çalıp söylediğimizi belirttik… Ata, haftaya geleceğini söyleyip gitti.

Ertesi hafta Cumartesi gündüz çalıştık. Bu meyanda Tanburacı Osman Pehlivan da (1874-1942) davet edilmişti. Akşama doğru Atatürk teşrif ettiler. Mutfağını aşçısını herşeyini beraberinde getirmiş bir araba. Biz Ata’nın hoşlanacağı şarkıları çalmaya başladık. O sırada Atatürk Tanburacı Osman Pehlivan’ı dinlemek istedi. Çünkü Osman Pehlivan’ın sazı bizim sazlarla çalmaya müsait değil. Tek başına çalar ve okur. Türkiye’de yayan gezmek suretiyle mahalli ve Rumeli türkülerini toplamış. Sermayesi bundan ibaret.

Atatürk O’nu yanına oturttu ve ‘hadi çal bakalım’ dedi. O da başladı çalmaya. Bir çaldı, iki çaldı ve bir süre sonra Ata vecde geldi. Gözleri dolu dolu olmuştu:

‘Sen bana bu türkülerle annemi hatırlattın’ dedi.

Osman Pehlivan da bunun üzerine:

-'Paşam, ben sizin annenizin okuduğu türküleri çaldım. Siz annenizi hatırladınız. Müsaade buyrun, şu vasıtayı (radyoyu) açın da Türk milletine oradan sesleneyim. Onlar da annelerini hatırlasınlar’ deyince kısa bir sessizlikten sonra:

Atatürk:

-Yarın Radyoya git ve türkülerini orada çalmaya başla. Eğer bir şey derlerse ‘burası sizin malınız değil, Türk milletinin malıdır’ dersin. Annesini hatırlamak Türk milletinin de hakkı cevabını verdi.

Ertesi gün (*) Osman Pehlivan Radyoya gitmiş ve Atütürk’ün emriyle müziğini icra etmiştir. ”

Böylece geleneksel Türk müziği yayınları yeniden başlamış oluyordu. (**)…

Zühtü Bardakoğlu o zamanlar yapılan bir araştırmanın sonuçlarına göre Türk müziğinin yasak olduğu zaman içinde Philips firmasının radyo alıcısı cihazlarının satışlarının düştüğünün belirlendiğini ve bu firmanın da yasağın kalkması için müracaatta bulunduğunu söylemektedir. (1)

____________________________________

(1) Bu yazı Ocak 1995 tarihinde “Orkestra Dergisi” 253. sayısında yayınlanan "Cumhuriyetimiz ve Geleneksel Türk Sanat Müziği... Ayhan Sarı" makalesinden alınmıştır.

Ayrıca Bkz:

http://www.musikidergisi.net/?p=2553 

http://www.musikidergisi.net/?p=1732 

(*) Geleneksel Türk müziğinin Radyo’da yeniden başlaması tarihi olan 6 Eylül 1936 tarihi Pazar gününe rast gelmektedir. Çalışmalar Cumartesi günleri yapıldığına göre anlatılanların doğruluğu konusunda önemli bir kanıt elde edilmiş oluyor.

(**) Aynı olay Riyaset-i Cumhur Fasıl Heyeti üyesi Hafız Yaşar Okur’un anısına dayandırılarak 1943’de Osman Ergin tarafından Türkiye Maarif Tarihi, C 5, fs.1538’de bir başka ağızdan anlatılmıştır.

(***) TRT 'nin 2015 yılında çıkardığı, Ayhan Sarı'nın Santur çalgısı ve Z. Bardakoğlu hakkında bilgileriyle katkıda bulunduğu  "Zühtü Bardakoğlu Santur Taksimleri 1950-55" CD'si için bkz:

http://www.trtmarket.net/?urun-detay_449_ZUHTU_BARDAKOGLU_-_Santur_Taksimleri__1950-1955_Ankara_Radyosu_Kayitlari___TSM_.html 

Dr. Ayhan Sarı

 

Facebook'ta Paylaş
 
Anahtar Kelimeler:Atatürk’ün, vefatına, dek, Riyaseti, Cumhur, Fasıl, Heyeti’nde, görev, yapmış, b,
Kaynak / Editör
 
Yorumlar
*** Yorum Yaz
Bu habere hiç yorum yapılmamış, ilk yorumu siz yapın.

Diğer TARİH Haberleri
“Kûçeksünbüle” makamını kim buldu?.. Recep Uslu
Filateliden müzikolojiye ve bir müzikolog gözüyle pullar… Dr. Gökhan YALÇIN
Giuseppe Donizetti'yi doğum yeri Bergamo'da anmak… Bülent Aksoy

Giuseppe Donizetti'yi doğum yeri Bergamo'da anmak… Bülent Aksoy
III. Selim'in yaptırdığı çeşme...
Dede Korkut Destanı Unesco Listesi'nde...
Geleneksel Türk müziği tarihine ışık tutacak belge...
“Neden Geldim Amerika'ya“ Türküsü…
Diğer Başlıklar

Türk Musikisi Federasyonu’nda yeni yönetim göreve başladı…
Serhanende Nurettin Çelik... Bülent Aksoy
Datça Türk Müziği Günleri'ne müracaatlar başladı...
Münih LMU Müzikoloji Enstitüsü’nde "Gültekin Oransay" rafı... Nesrin Kalyoncu
Fırat Kutluk “Neden Müzik Dinleriz?“...
Balıkesir Türk Musikisi Sempozyumu (2022) ...
Gördüğümüzü mü icrâ ediyoruz ?.. Dr. Fatih Coşkun
Prof.Dr. Gültekin Oransay'ı 32 yıl önce bugün 59 yaşında kaybetmiştik... Ayhan Sarı
Mavi Nota Dergisi 2021 Ödülü Sıtkı Sahil'e verildi...
Tanbur: Bir resim ve İstanbullu bir saz hakkında... Hakan Talu
Günün Sözü
Uluslararası çoksesli müziğin yükseltisi yerel değildir, uluslararasıdır
(Ayhan Sarı)
Yazarlar 
Röportajlar
Fırat Kutluk “Neden Müzik Dinleriz?“...
Ayhan Sarı - Kitabın adından başlayalım mı?  Buna bağlı olarak da kitabın sonunda müziği neden dinlediğimizin yanıtını veriyor musun? Fırat Kutluk - ...
»
»
»
Tarihte Bugün
Arşiv Arama
Facebook
Anasayfa
Site Haritasi
Sitenize Ekleyin
RSS Kaynagi
Hakkimizda
Reklamlar
Künyemiz
Facebook
Twitter
Bize Ulaşın
Copyright ©2013 - Tüm haklari sakli tutulmaktadir.
Bu sitede yayinlanan tüm resim, materyal ve içerigin telif haklari tarafimizca sakli olup izinsiz alinip kullanilamaz.
0.33ms
cheap jordans|wholesale air max|wholesale jordans|wholesale jewelry|wholesale jerseys