Bugün - Friday, March 29, 2024
Foto Galeri
Video Galeri
Firma Rehberi
Künye
Reklamlar
Üye İşlem
 Bize Ulasin
www.musikidergisi.com Logo
-
İstanbul 27°°C
Yazar Detayları

Gökhan Yalçın

Gökhan Yalçın  - Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -10-

Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -10-
Yazı Tarihi: Friday, June 12, 2020

Kitabu İlmi'l-Musiki alâ vechi’l-Hurûfât adlı eserin bazı cümle aralarında müellifine özgü olduğunu düşündüğümüz dikkat çeken bir diğer kelime ya da terim ise zirefkend'tir.

Kitabu İlmi'l-Musiki'nin tamamında (birinci ve ikinci cildinde) zirefkend makamı "zirefken" yazılıdır[1]. Bu terimin atıf yapılan ya da atıf alınan kaynaklar için bir gösterge olabileceği düşünülerek, kaynak taraması yapılmış ve iki yazılı kaynakta daha kullanıldığı görülmüştür. Eserlerden ilki Tahran Kütüphanesi'nde bulunan ve Kitabu İlmi'l-Musiki'nin ikinci cildinin istinsahı olarak kabul edilen nota mecmuasıdır. Mezkûr eserde "zirefken" yazılı olmasına karşın diğer bir istinsah eser olan Kevserî Mecmuası'nda "zirefkend" yazılı olması dikkate değerdir. "Zirefken" ne anlama geliyor, hangi ipuçlarını veriyor olabilir?

"Zir"; çalgının en ince teli için kullanılan bir terimdir. "Efken" ise "düşüren, yere atılan" anlamında bir sıfattır. "Efkend" olarak kullanılan bir sözcük ise yoktur. "Efkende" vardır ki "yere düşürülmüş", "yere atılmış" anlamında bir sıfattır. Kısaca "zirefkend" olarak bilinen makam adında yanlışlık olduğunu, doğrusunun "zirefken" olduğu anlaşılmaktadır. Mezkûr makam ismi belirli bir dönem "zirefkende" olarak da kullanılmıştır.

"Zirefken" yazılışını kullanan diğer bir müellifin ise Nayi Osman Dede (1652-1730) olduğu tespit edilmiştir. Nayi Osman Dede'nin muhtemelen 1720'li yıllarda (Sultan III. Ahmed ve Damat İbrahim Paşa'ya (1718-1730) yapılan övgülerden hareketle yapılan tahmini tarihleme) telif ettiği Rabt-ı Tabirat-ı Musiki adlı eserinde şu şekilde geçer:

Rekb u nevrûz-u acem bestenigâr

Zâvil u zîrefgen (zîr-efgen) u bestehisâr[2]

Görüldüğü üzere Nayi Osman Dede'nin terkibler içerisinde "zirefken" yazılışını kullanması dikkat çekicidir. Kitabu İlmi'l-Musiki ile Tahran Kütüphanesi nüshası yanı sıra Rabt-ı Tabirat-ı Musiki arasında da bir bağlantı olduğu şüphesini uyandırmaktadır. Ayrıca zengüle makamı da zirgüle değil "zengüle" yazılmış olması da geçen hafta ele aldığımız "zirgüle-zengüle" tarihlemesi açısından doğru tespit ve örnek olarak bir kez daha karşımıza çıkmaktadır. Özetle, "zirefken" teriminin kullanılışı Kitabu İlmi'l-Musiki, Tahran Kütüphanesi Nüshası ve Rabt-ı Tabirat-ı Musiki arasında güçlü bir bağ olabileceğine işaret eder. Üç kaynakta ortak bir terim olması, diğer yazılı kaynaklarda da zirefken yazılış şekline rastlanılmamış olması tek başına güçlü bir işaret olmayabilir. Diğer terimlerde de benzerlik olup olmadığına ilişkin arayışımıza ve tespitlerimizi de yazılarımız aracılığı ile paylaşmaya devam edeceğiz. Yalnız bir iki kelimeye daha dikkat çekmek istiyoruz:

Kitabu İlmi'l-Musiki'de bazı dini kelimelere de rastlıyoruz. Genellikle Mevlevi müelliflerin sıklıkla kullandığı ve bu kelimelerin olağanüstü bir durum olmadığı, hatta dikkat çeken bir durum olmadığı bilinmektedir. Fakat Dimitrie Cantemir'in herhangi bir eserinde "…Cenâbü'l-Hâlik…", "…İmdi Bismillah'la makamat teşrihine mübaşeret idelim…" gibi bir Müslüman'ın kullanabileceği kelimeleri kullanma ihtimali var mıdır? Vesselam.



[1] Yalçın Tura (2001). Kantemiroğlu Edvârı, c. I-II. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

[2] Fares Hariri ve Onur Akdoğu (1991). Nayi Osman Dede ve Rabt-ı Tabirat-ı Musiki. İzmir. s. 47

 
İletişim E-Posta: - Telefon:
 
Yorumlar
*** Yorum Yaz
Bu yazıya hiç yorum yapılmamış, ilk yorumu siz yapın.

Diğer Yazıları

Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -16-
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -15-
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -14-
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -13-
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -12-
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -11-
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -10-
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -9-
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -8-
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -7-
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -6-
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -5-
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -4-
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -3-
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -2-
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -1-
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuasında Hızır Ağa Edvarı...
Nâyi Mustafa Kevserî'nin "Mecmua"sında dikkat çeken notlar…
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuasında Kitâb-ı Egâni; Kitâb-ı Egâni'de İmam-ı Âzam…
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuasında Kitâb-ı Egâni, Kitâb-ı Egâni'de İmâm Mâlik
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuasında "Enceşe"
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuasında İbnü'l-Fârız Dîvânı'ndan Bir Şiir
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuasında İnsan Sûretleri…
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuasında Nihâvend Peşrev...
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuasında Sa'atnâme…
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuasında Hâtem Efendi Şiirleri…
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuasındaki Mühür ve İmzalar…
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuasında Mesnevî'den Beyitler…
Nâyi Mustafa Kevserî'ye göre musikinin dört kavlî…
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuası ve Nâyi Osman Dede'nin Defteri
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuasında aşiran perdesi…
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuasına Kaydettiği Hadis-i Şerifler…
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuasında "Deve Hikâyesi"...
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuasında Esrâr-ı Nây-ı Şerîf…
Nâyi Mustafa Kevserî'ye göre şedd makamlar…
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmuasında Şifa-Bahş Makamlar…
Nâyi Mustafa Kevserî'nin icatları…
Filateliden müzikolojiye ve bir müzikolog gözüyle pullar…
Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmûasında Zikrettiği Edvârlar...
Nâyi Mustafa Kevserî'den "Ney Açma" dersleri…
Nâyi Mustafa Kevserî'den genç neyzenlere tavsiyeler…
Diğer Yazarlar

Münih LMU Müzikoloji Enstitüsü’nde "Gültekin Oransay" rafı...
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -16-
Çalgıları geliştirmek nedir, nasıl olur?..
Fazıl Say'ın Feyzi Erçin'e desteği…
Nida Tüfekçi’nin Öğrencisi Olmak!..
Yazılarınızı bekliyoruz... Musiki Dergisi
Spor yazarı mı, müzik yazarı mı?..
Yeni YÖK’ün ve değerli başkanı Sn. Saraç’ın övgüye değer kararı: Müzik öğretmenliği açısından yapıcı bir değerlendirme…
Serhanende Nurettin Çelik ...
Meragi niçin 24 şube dedi? Hurufilikten etkilendi mi?..
Çevrimiçi Türk Halk Musikisi Videoları: "Konma Bülbül Konma Nergis Daline"
Günün Sözü
En berbat kağıtlara en güzel anları yazarsın, en kötü kalemle…
(İlber Ortaylı)
Yazarlar 
Röportajlar
Fırat Kutluk “Neden Müzik Dinleriz?“...
Ayhan Sarı - Kitabın adından başlayalım mı?  Buna bağlı olarak da kitabın sonunda müziği neden dinlediğimizin yanıtını veriyor musun? Fırat Kutluk - ...
»
»
»
Tarihte Bugün
Arşiv Arama
Facebook
Anasayfa
Site Haritasi
Sitenize Ekleyin
RSS Kaynagi
Hakkimizda
Reklamlar
Künyemiz
Facebook
Twitter
Bize Ulaşın
Copyright ©2013 - Tüm haklari sakli tutulmaktadir.
Bu sitede yayinlanan tüm resim, materyal ve içerigin telif haklari tarafimizca sakli olup izinsiz alinip kullanilamaz.
0.34ms
cheap jordans|wholesale air max|wholesale jordans|wholesale jewelry|wholesale jerseys