Bugün - Tuesday, March 19, 2024
Foto Galeri
Video Galeri
Firma Rehberi
Künye
Reklamlar
Üye İşlem
 Bize Ulasin
www.musikidergisi.com Logo
-
İstanbul 27°°C
Yazar Detayları

Recep Uslu

Recep Uslu - Müzikoloji :  Bu eserin sahibi Nane’dir Nane! Muhayyer ağır çember “Vakt-i subh oldu“…

Müzikoloji : Bu eserin sahibi Nane’dir Nane! Muhayyer ağır çember “Vakt-i subh oldu“…
Yazı Tarihi: Friday, February 10, 2017

Müzikolojinin çözmesi gereken problemlerden biri, hangi eser kime aittir? Türk müziği tarihini bilimsel olarak masaya yatıran Rauf Yekta’dan başlayarak bir çok araştırmacı bu konularla ilgileniyorlar. Fakat metod meselesi önemli. Nasıl yapmalı, nasıl çözümler bulmalı. Bütün problemlerle bir kişinin ilgilenmesi mümkün değil. Rauf Yekta’yı tanıyamadım ama Ethem Ruhi Üngör’ü tanıdım. Bana yüzlerce makalesinin olduğundan bahsetti. O ve onun gibi bir çok üstad birer örnektir. Bu problemlerin birden bire çözülmesini de beklememeliyiz ama gelişmeleri iyi takip etmeliyiz.

Bugün bir problemi ele alacağım. Müzik külliyatımızda/repertuvarımızda/dağarımızda kayıtlı “Muhayyer Ağır Çember, Vakt-i Subh Oldu” beste kime aittir. Hafız Post’un mu? Nane Ahmed’in mi? Her ikisi de XVII. yy bestecisi. Bu konuyu işlemek fikri nerden çıktı önce onu açıklıyayım.

Yalçın Çetinkaya “Müziklerarası” adını taşıyan bir TV programı yapıyor, başarılı bir program. TRT Müzik kanalında her Pazar saat 13.00-14.00 arası yayınlanıyor, zaman zaman Türk müziği, zaman zaman Batı müziğini çağdaş dönemlerle yüzyıllara göre anlatıyor. Yalçın Tura, Nuri Özcan, Nilgün Doğrusöz, Şehvar Beşiroğlu, M. Doğan Dikmen, Rengim Gökmen gibi çeşitli uzmanlar; konservatuvar öğrencileri sunum ve bilgilendirmelerde bulunuyorlar.

Programların birinde bestekar Nana veya Nane Ahmet Çelebi anlatıldı. Bilgi verilirken “Vakt-i subh oldu pür olsun kuşe-i meyhaneler” diye başlayan muhayyer ağır-çenber bestesinden söz edildi. Kendisinin bilgisine başvurulan Doğan Dikmen bu beste hakkında “Rauf Yekta Darülelhan Külliyatı'nda bu eserin Hafız Post’a ait olduğunu kaydetmiştir” diyerek beste hakkındaki şüpheden bahsetti, sonuçta bu eser çalınmadı.

Geçen yazımda Itri hakkında 1898 yılından 2016 yılına kadar bir çok araştırmacının katkıda bulunarak hayatı hakkında gelinen noktayı özetledim. Itri haftası dolayısıyla yeni şeyler söyleyenleri özetledim. Türkiye’de yeni şeyler söyleyenler var, yanlışlardan ayıklayarak onlara zaman zaman kulak verilmelidir.  Çömlekçizade’nin bir eserini TRT arşivinde Itri’ye ait yanlış olarak kaydedilmiş olduğunu geçen hafta yazmamıştım. Tarihi hataları müzikologlar çözümlemeli, icracılar düzeltmelidir.

Yeni olduğu için pek bilinmeyebilir, Hafız Post hakkında Mehmet Söylemez bir doktora tezi yaptı (2016 Mart). Bu konuda bir de ona bakalım. Bu tezde yer alan bilgilerden de yararlanarak kronolojik olarak sonuca doğru yola devam edelim.

Muhayyer ağır-çenber, bu eser Nilgün Doğrusöz’ün doktora tezinde görüleceği üzere 1660 yıllarında yazılmış olan Hafız Post güfte mecmuasında Nane Ahmet Çelebi’ye ait kaydedilmiştir. Nasıl oluyorsa 1757-1767 yılları arasında yazıldığı anlaşılan Yrd.Doç.Dr. Erdal Kılıç’ın doktora tezi yaptığı Hekimbaşı güfte mecmuasında bu eser Hafız Post’a ait kaydediliyor. Söylemez’in tezinde aktardığı gibi bu intikal 1898 yılında Nuri Şeyda’nın yayınlanan makalesinde Hafız Post’a ait olarak klasik musikimizin şaheserleri arasında anılıyor. 1900 yıllarında yayınlanan Ahmet Avni Konuk’un Hanende adlı güfte mecmuasında da Hafız Post’a ait olduğu yayınlanmış. Mehmet Söylemez, Muhayyer ağır-çenber besteyi 2016’da bitirdiği doktora tezinde önce Hafız Post’un besteleri listesinde anmış, daha sonra “Hafız Post’a mal edilmiş olabilir” diyerek bir ihtimalden söz edip eserin notaları hakkında da bilgiler vermiştir. Bu durum konunun açıkça anlaşılmasını engellemektedir. Bu beste Hafız Post’un mu, yoksa Hafız Post’a mal edilmiş midir?

Anlaşılan Mehmet Söylemez bu bestenin 1660 yıllarında yazılmış olan Hafız Post’un güfte mecmuasında Nane Ahmet Çelebi’ye ait kaydedilmiş olduğunu gözden kaçırmış ve ondan yaklaşık 100 yıl sonra yani 1767 yıllarında yazılmış Hekimbaşı güfte mecmuasından itibaren aktarılan meşk sistemine güvenmiş olmalı.

Yani Hafız Post, güfte mecmuasına yanlış mı kaydetmiş? Makamı, usulü, sözleri aynı olan bir eseri. Veya bir başka soru Hafız Post adı onca eserin içinde niçin bu eserin bestecisi olarak karışmış?

İşte bunun gibi diğer isim karışıklıklarını çözmek için, besteci karışıklığı yaşayan onlarca bestenin sahibini bulmak için kaynaklardan elde edilen bilgi analiz metodunun iyi uygulanması gerekmektedir. Hiçbir tarihi veri gözden kaçırılmamalıdır, ve her tarihi bulguya gerektiği hakkı vermelidir.

Bu karışıklığın sebebi Hafız Post’un bu eseri meşk ile öğretmesinden kaynaklanmaktadır.

Nane Ahmet Çelebi 1686’da, Hafız Post ise ondan sekiz yıl sonra 1694’te ölmüş.

Nane Ahmet Çelebi hakkında henüz akademik bir araştırma yapılmadığı için doğum tarihini bilemiyoruz, ama Hafız Post’un doğum tarihi 1620’ler olarak tahmin edilmektedir. Ölüm tarihine bakarak Nane Ahmed Çelebi’yi yaşca büyük sayabilir, ve Hafız Post’a müzik eseri meşk ettirdiğini söyleyebiliriz ama yaşıtta olabilirler. Her halükarda Hafız Post eseri sonradan öğrenmiş, ama eserini yazdığı 1660 yıllarında Nane Ahmet Çelebi hala hayatta imiş, dolayısıyla Hafız Post “Muhayyer Ağır Çember, Vakt-İ subh oldu” eserini bestecisi hayatta iken kaydetmiştir.

Meşk ile öğretmek, eserin sahibi olmayı gerektirmiyor. Meşk sırasında sonraki müzik eğitimcisinin adının karışması, eseri öğrenen kişilerin daha sonra ders aldıkları kendi hocalarına mal etmesinden kaynaklanıyor. Bunun için kesin bir meşk zinciri tespit etmek mümkün değilse de, kaynakları doğru değerlendirmekle bir parça çözüm mümkün olabiliyor.

Geriye bir tek şey kalıyor: Bu eser birebir Nane Ahmed Çelebi’nin mi? Onu kimse bilmez, bilemez. Ama Tasnif ve Tespit heyetinin bir şeyleri gözden kaçırmış olduğu belli olduktan sonra eldeki eser sahibine yani Nane Ahmed Çelebi’ye iade edilmelidir.

Tıpkı, muhayyer ağır-çenber beste gibi:

Vakt-i subh oldu pur olsun kuşe-i meyhaneler/ Âfitâb-âsâ tulû itsün yine peymâneler.

Beste, meşk ile eserin günümüze ulaşmasını sağlayan Hafız Post’un yazdığı gibi Nana Ahmet Çelebi’ye aittir. Darülelhan ne yazarsa yazsın. Hanende ne yazarsa yazsın, tarih kaynakları böyle gösteriyor. Suphi Ezgi arşivinde de böyledir, ama nedense Hafız Post güfte mecmuasını gördüğünden bahsetmiyor. TRT arşivinde 10.920 numarayla Nane Ahmet Çelebi’ye kayıtlı ise bırakın olduğu gibi kalsın, doğru bilgileri yanlışları ile değiştirmeyelim.

Biz Klasik Musiki Dönemi’nin ünlü hanendesi ve bestecisi, güfte mecmuası yazarı Hafız Post’tan daha mı iyi bileceğiz?

 

Recep Uslu

 

 
İletişim E-Posta: - Telefon:
 
Yorumlar
*** Yorum Yaz
Bu yazıya hiç yorum yapılmamış, ilk yorumu siz yapın.

Diğer Yazıları

Meragi niçin 24 şube dedi? Hurufilikten etkilendi mi?..
Müzikolojiye müzik terimleri sözlüklerinin bir yenisi...
Müzikoloji: Değerli Bilgem söyle bana, Türk müziğine atıf var mı?..
Müzikoloji ve Hanefi Özbek’in Form-Tür ve Usul Bilgisi Yayınları...
Müzikoloji ve Gökhan Yalçın’ın Kevseri Mecmuası...
Müzikoloji ve Timur Selçuk’un ardından...
Müzikoloji ve terimlerle ilgili Dr. Göktan Ay’ın yeni kitabı...
Müzikoloji: Meragi’nin Zübdetül-Edvar’ı yayınlandı...
Müzikoloji ve "karabilim-bad science"...
Müzikoloji, Hafız Post Mecmuası, Buhurizade ve Kuçeksünbüle Makamı...
Müzikoloj ve saygı ile linç arasında…
Müzikolojide yeni bir bibliyografya…
Müzikoloji ve “Unmuzec İlimler Ansiklopedisi”nde müzik ilmi…
Müzikolojiye yön veren metinler...
Müzikoloji ve romanlarda müzik…
Müzikoloji: Meragi, Nesimi’den ilham aldı mı?..
Müzikoloji ve Mühr-i Süleyman...
Müzikoloji ve Müziğin İcadı, Mehmetşah, Pisagor, Şeyh-İ Musikar...
Müzikoloji, Meragi’nin Cami’si ve Babak Khazrai Edisyonu
Müzikoloji, Müzik Sosyolojisi ve Meragi...
Müzikolojide ötekileştirme…
Müzikoloji ve 16. yy Türk müziği: “Orada bir musiki var”…
Müzikoloji ve elimdekiler
Yeni bir "Edvar"…
Müzikoloji ve yeni yıla giriş…
Müzikoloji ve Müzik Tarihinde Kevseri-Kemani Hızır Ağa…
Müzikoloji ve Selim Dede Kimdir?..
Müzikoloji'de Oransay 30.Yıl Anması ve 1702 yılında Itri…
Müzikoloji, Asaf Halet Çelebi ve Todi Musikisi…
Müzikoloji ve Canfeza Edebiyat…
Müzikoloji ve Keman Tarihi ya da Saraydaki Kemancı 1777 …
Müzikoloji Ve Hafız Emin Işık’ın Kasidesi…
Müzikoloji ve Katibi Edvarı- 1530
Müzikoloji kütüphanesine yeni bir yayın: “Türk Musikisi Atlası”
Müzikoloji ve , Neyzen Özdönmez...
Müzikoloji ve Ökten’den Sanat Felsefesi…
Müzikoloji ve altı parmakla mucib problemi…
Müzikoloji ve adalet duygusu...
Müzikoloji makalelerinde bibliyografyanin yeri: Bibliyometri analizi…
Müzikoloji sefinesi ya da gemisi…
Müzikoloji ve Meragi’nin mavi boncuğu…
Müzikoloji ve mağara metaforu...
Müzikoloji ve Barış...
Müzolojide Dürretüt-Tac, O Eseri Şirazi Yazmadı; Meragi öyle diyor…
Müzikoloji ve uzay yolculuğu...
Müzikoloji ve Afyonkarahisar İbrahim Alimoğlu Çalgı Müzesi…
Müzikoloji ve Demetnağme; bir kadın bestekar Demet Tekin yeni albümü…
Müzikoloji ve tereke defterleri veya müzayede katalogları…
Müzikoloji: Nayi Osman Dede’ye verilen teşvik ve bize verilen teşvik…
Müzikolojide fedakarlık, adalet, bol toplumsal örnekli yeni yıl…
Müzikolojide bir sempozyum macerası: Mevlana Araştırmaları Enstitüsü’nün Selam Vakti 745. Vuslat Yılında A.A. Konuk, Mesnevi, Fusus arasında intihal ve sadeleştirme
Müzikoloji ve Abdülkadir Meragi’nin hayaletleri...
Müzikoloji’de bir kaynak: Keşfü’l-Hümum 1341
Müzikoloji ve Cumhuriyet Bayramı…
Müzikoloji açısından “Rauf Yekta’nın Musiki Antikaları”…
Müzikoloji, deprem, İstanbul ve Itri
Müzikoloji ve zevk-i selim…
Müzikoloji, Lazkiye ve Mehmet Ladiki…
Müzikolojide Bir Problem: “Kantemiroğlu 'Edvar'ını ne zaman yazdı? XVI ve XVII. Yüzyıllarda 'Edvar' var mı?..“
Müzikoloji ve Gürültü Teröristleri...
Müzikolojide Yusuf Kırşehri’nin Önemi: Yeni Sistemci Anadolu Edvarları Ekolünün Kurucusu…
Müzikolog Rauf Yekta küstü mü? "Rauf Yekta’nın Musiki Antikaları" üzerine...
Müzikolojide Dualistlikten Deistliğe
Müzikoloji ve yeni Türkiye...
Müzikoloji, Müzikterapi ve Rahmi Oruç Güvenç…
Müzikolojide Rol Model -1-
Müzikoloji ve Neva Kâr’ın yıldönümü…
Yeni bir yayın: Müzikoloji ve “Evliya Çelebi’de Çalgılar“ …
Müzikolojinin veya İTÜ TMDK’nın 43.YIL kutlaması…
Müzikolojide veya müzikte yansıma felsefesi…
Müzikoloji ve Bölüm Başkanı Stratejisi...
Müzikolojide ve Müzikte Sürrealizm
Müzikte Mimesis Felsefesi veya bir aldatmaca..
Bestekar Musli, Kuruyemiş Ansiklopedisi ve Müzikoloji …
Müzikte "katarsis"...
Müzikoloji, Âmili ve Keşkül-i Müzikolog...
Müzıkolojı ve Cenaze Marşı ya da Segah Tekbir...
Müzikoloji ve Makasıdül-Elhan’ın kaç versiyonu vardır?
Müzikoloji, Edvar, Duvar, Yıldönümü...
Müzikoloji ve Edvarların Bir Yenisi: 1767 Yılı Hekimbaşı Edvarı …
Müzikoloji, Nuri Özcan Ve Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülleri: 2017
Müzikolojide Çalışmalar: Türk Müziğinde Eğitim Çalıştayı…
Müzikoloji, keman eğitiminde yeni bir kitap…
Muzikolojide yeni bir terim önerisi: Eurogenetic
Müzikoloji : Bu eserin sahibi Nane’dir Nane! Muhayyer ağır çember “Vakt-i subh oldu“…
Müzikoloji ve Itri Haftası dolayısıyla yeni şeyler söylemek…
Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülleri: 2016
Müzikoloji ve Itri’nin yılbaşı şarkıları…
Müzikoloji, panel ve ödüllendirme, Itri …
Müzikoloji "eleştiri ve çuvaldız", "dedikodu ve çeki düzen"…
Müzikoloji, Ömer Hayyam, bilgi ve anlayış…
Müzikoloji ve 2016 Taşköprülüzade Sempozyumu
Müzikoloji ve koku tarihi veya Itri’nin babası ne iş yapardı?..
Müzikoloji, Astroloji ve Itrî …
Müzikoloji sanatın korunmasını zorunlu görür…
Müzikoloji ve küreselleşen keşif ilişkisi…
Bibliyografyasız müzikoloji olur mu?..
Türk müziği tarihinde ihtilalin öldürdüğü bestekar kimdi?
Itri'nin yaşadığı ihtilaller …
Müzikolojide ihtilallerin yeri veya yersizliği…
Müzikoloji, Bilimsel Müzikoloji, Müzikoloji Bölümleri, İdeal Müzikoloji, Müzikolog Terimleri…
Müzikoloji ve sanata verilen değer: Fehm-i muhsin
Müzikolojide Urmevi’nin Yeri ve Müzik Eğitiminde Kadim Altı-Parmak Metodu… Recep Uslu
Urumiyeli Safiyyüddin ile “Devirler“ üzerine müzikoloji sohbeti...
Müzikolog Nobel ödüllü Urmiyeli Safiyyüddin ve “Hayali Meşk Hikayesi -2”
Müzikolojide iki ucu xxxlu değnek…
Müzikoloji, icra değişiklikleri – 2
Müzikoloji ve icra değişiklikleri, problemleri…
Müzikolojiye takviminizde yer ayırın: Bilgi-şölenleri/ sempozyumlar ve kongreler…
Müzikoloji ve Meragi’nin besteleri…
Müzikolojide Perde Transkripsiyonları ve Meragi’nin yeni bir eseri: Muhtasar Der İlm-İ Musiki...
Itri’nin keşfedilen yeni bir eseri mi? Evet, yeni bir şiiri…
Müzikoloji ve tercümelerin katkısı…
Türk Müziğinin “Bütünlüğü”ne evet - Itri Adına Ödül Organizasyonu…
Müzikoloji ve akademik çalışmaları teşvik…
Yeni yıl muamması: Itri muammasını çözen var mı?
Gencebay’a verilen ödül ve müzikolojide türler konusu…
Sanatçı, müzikolog, metodoloji ve yazı hakemliği…
Müzikoloji Atölyesi ve Sonuçları -1-
Muzikoloji ve Din...
Müzikoloji: Yanlışların karşısında durma cesareti...
Olmadı Kâmil Hoca: Müzik, eleştiri ve doğruluk...
Medeniyet sanat ve müzik...
Bir bestenin notası: Ahmed Hatiboğlu
İki kitap tanıtımı: Itri ve Makedonya’da Piyano, Prof.Dr. Aida İslam ve Balkan Türk Müziği
Panayot Abacı ve Türkiye’de müzikoloji kolay mı?..
Müzikolojiden Uluslararası Konservatuvara Makam Teorisi...
Müzikolojide birleşelim -3-
Müzik terapi ile başbaşa...
Müzikolojide birleşelim -2-
Bir “Müzik Bibliyografyası“nın başına gelenler...
Müzikolojide birleşelim...
1. Gazi Türk Müziği Günleri, Sazendeler Yarışması ve Müzikle tedavi olur mu?..
Türk Müziği Yarışması ve Uluslararası Sanat Müziği Kaynakları…
Gazi Üniversitesi’nde Kutlu Doğum Haftası ve Üniversiteler...
Ruhi Ayangil'in mektubu müzikolojinin feryadıdır...
Yüz yıldır aranan Meragi’nin Müzikler Hazinesi (Kenz-ül Elhan) adlı eseri bulundu mu?..
Müzikolojide Yeni Bir Metot: Bibliyometri Analizi
Müzikolojinin nedir şu edebiyat biliminden çektikleri...
Bugünlerin müzikolojik faaliyetleri...
Tarihi gerçekleri yazmak...
Müzikoloji ve sosyal psikoloji...
Diğer Yazarlar

Münih LMU Müzikoloji Enstitüsü’nde "Gültekin Oransay" rafı...
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -16-
Çalgıları geliştirmek nedir, nasıl olur?..
Fazıl Say'ın Feyzi Erçin'e desteği…
Nida Tüfekçi’nin Öğrencisi Olmak!..
Yazılarınızı bekliyoruz... Musiki Dergisi
Spor yazarı mı, müzik yazarı mı?..
Yeni YÖK’ün ve değerli başkanı Sn. Saraç’ın övgüye değer kararı: Müzik öğretmenliği açısından yapıcı bir değerlendirme…
Serhanende Nurettin Çelik ...
Meragi niçin 24 şube dedi? Hurufilikten etkilendi mi?..
Çevrimiçi Türk Halk Musikisi Videoları: "Konma Bülbül Konma Nergis Daline"
Günün Sözü
Müzik insanı önce kendisiyle, sonra da diğer insanlar ve evren ile bütünleştiren en etkili araçtır...
(Sufi Inayat Han 1882-1927)
Yazarlar 
Röportajlar
Fırat Kutluk “Neden Müzik Dinleriz?“...
Ayhan Sarı - Kitabın adından başlayalım mı?  Buna bağlı olarak da kitabın sonunda müziği neden dinlediğimizin yanıtını veriyor musun? Fırat Kutluk - ...
»
»
»
Tarihte Bugün
Arşiv Arama
Facebook
Anasayfa
Site Haritasi
Sitenize Ekleyin
RSS Kaynagi
Hakkimizda
Reklamlar
Künyemiz
Facebook
Twitter
Bize Ulaşın
Copyright ©2013 - Tüm haklari sakli tutulmaktadir.
Bu sitede yayinlanan tüm resim, materyal ve içerigin telif haklari tarafimizca sakli olup izinsiz alinip kullanilamaz.
0.31ms