Bugün - Tuesday, March 19, 2024
Foto Galeri
Video Galeri
Firma Rehberi
Künye
Reklamlar
Üye İşlem
 Bize Ulasin
www.musikidergisi.com Logo
-
İstanbul 27°°C
Haber Detayları

Türk Müziği Ses Sistemindeki Büyük İkili Aralıklarını Diğer Küçük Aralıklara Bölme Formülleri… Engür Okatan

Bilindiği üzere büyük ikili (Tanini) aralığının frekans kat sayısı 9/8’dir, tel uzunluğu bakımından ise bu katsayı 8/9 olur. Buna göre 90 cm boyundaki bir telden çıkan sesin bir büyük ikili tizi, 80. cm’deki perdeden çıkar. Ölçüleri mm cinsinden yazınca 900. mm’deki (telin tam boyunda) aldığımız sesi veren perde ile, 800.mm’deki aldığımız sesi veren perde arasında yüz milimetrelik bir tel boyu farkı (tel dilimi) bulunmaktadır. İşte bu yüz milimetrelik kısım içerisinde yapacağımız hesaplar bize küçük aralıkların (koma, bakiye, küçük mücenneb, büyük mücenneb ve (Tanini) yüzdeliklerini (oranlarını) verir.

MAKALE Haberi - Thursday, March 19, 2020 - 14:03
Bilindiği üzere büyük ikili (Tanini) aralığının frekans kat sayısı 9/8’dir, tel uzunluğu bakımından ise bu katsayı 8/9 olur. Buna göre 90 cm boyundaki bir telden çıkan sesin bir büyük ikili tizi, 80. cm’deki perdeden çıkar. Ölçüleri mm cinsinden yazınca 900. mm’deki (telin tam boyunda) aldığımız sesi veren perde ile, 800.mm’deki aldığımız sesi veren perde arasında yüz milimetrelik bir tel boyu farkı (tel dilimi) bulunmaktadır. İşte bu yüz milimetrelik kısım içerisinde yapacağımız hesaplar bize küçük aralıkların (koma, bakiye, küçük mücenneb, büyük mücenneb ve (Tanini) yüzdeliklerini (oranlarını) verir.
Resmi küçültmek için üzerini tıklayın...

Aralıkları hesaplayabilmek için önce büyük ikili aralığını veren perde yerlerinin tayini ve aralarınınölçüsünün saptanması gerekir. Büyük ikili aralığını veren perdeler arasındaki uzunluk (uzaklık) ne kadar olursa olsun, yüzdelikleri sabit olduğu için doğru sonuçlar alınır.

Özellikle tanburun perdelerinin düzenlenmesinde, imalatçılar ve icracılar için büyük kolaylıklar sağlanmış olur ve sonuçlar seri olarak elde edilir; örnekleri verilmiştir.

Verilen formüllerde milimetrenin yüzde birine kadar toleransla kısaltmalar (yuvarlatma) yapılmıştır.

900 mm boyundaki tel Acem Aşiran sesine akortlanmış olduğuna göre, diğer perdelerin isimleri ve yerleri aşağıda verilmiştir. Küçük aralıkları veren oranlarla tizden (Rast’tan) peste gidilerek (tel uzatılarak) tel boyu artış farkları pestleşme oranlarını vermekle birlikte, telin kısalan kısımlarının da (titreşmeyen kısımları) ölçüleri belli olur. Bu ölçüler pestten tize doğru kısalma yüzdeliklerini (oranlarını) verir; zaten amacımız da budur. (ölçüler mm’dir, ölçek 1/1)

BKZ: ÇİZELGE 1

BKZ: ÇİZELGE 2

BKZ: ÇİZELGE 3

Nevadan bir koma tize perde bağlamak gerekirse bunun için “F” katsayısı (%12,12) uygulanır. Bu durumda “F” için 58,6 x %12,12 = 7,10 mm olarak isimsiz perdenin de (Dik Neva denebilir) Neva’ya göre uzaklığı bulundu.

Şimdi aynı telin tüm boyunu dikkate alarak aynı aralıkları hesaplayalım:

Telin tüm boyu (Neva sesini veren tel boyu) = 58,6 x 9 = 527,4 mm.

Nim Hisar perdesini veren tel boyu 527,4 x 243/256 = 500,6179 mm.

Neva ile Nim Hisar perdeleri arası B = 527,4 - 500,6179 = 26,78 mm. (Aynı sonuç)

Hisar perdesini veren tel boyu 527,4 x 2048/2187 = 493,8798 mm.

Neva ile Hisar perdeleri arası S = 527,4 - 493,8798 = 33,52 mm. (Aynı sonuç)

Dik Hisar perdesini veren tel boyu 527,4 x 59049/65536 = 475,1959 mm.

Neva ile Dik Hisar perdeleri arası K= 527,4 - 475,1959 = 52,20 mm. (Aynı sonuç)

Nevadan bir koma tize bağlanan perdenin (isimsiz perde) tel boyu

527,4 x 524288 / 531441 = 520,3013 mm.

Neva ile Neva’dan bir koma tiz perde arası

527,4 - 520,3013 = 7,098 mm. (Toleranslı aynı sonuç)

Aynı telde aynı aralıklar bundan önceki alışılagelmiş usulde de hesaplandığında yine aynı sonuçlar alındı. Ancak yüzdelikli formüller sade ve pratik olmaları bakımından tercih nedenidir.

Elde edilen yüzdelikli formüllerle birlikte vurgulanmak istenen diğer bir husus; tel boyunu dikkate almadan da büyük ikili (Tanini) aralığı içinde GEREKEN ORANLARDA bölüntü yapılabileceğidir.

Türk müziği ses sistemini zenginleştirmek söz konusu olduğunda da, buradaki açıklamalar doğrultusunda perde sayısı çoğaltılabilir ve bu perdeler glissando amaçlı da kullanılabilir.

Telin tüm boyuna gerek kalmadan, herhangi bir büyük ikili (Tanini) içindeki diğer küçük aralıkların pestten tize ve tizden peste uzaklık oranları, ilgili Tanininin sınırladığı tel uzunluğu cinsinden özet olarak aşağıda verilmiştir.

BKZ: ÇİZELGE 4


                                                                          - o -

Haberin Diğer Fotoğrafları
Facebook'ta Paylaş
 
Anahtar Kelimeler:Bilindiği, üzere, büyük, ikili, (Tanini), aralığının, frekans, kat, sayısı, 98’d,
Kaynak / Editör
 
Yorumlar
*** Yorum Yaz
Bu habere hiç yorum yapılmamış, ilk yorumu siz yapın.

Diğer MAKALE Haberleri
"Üzeyir Hacıbeyli" yadıma düştü bugün... Süleyman Şenel
Diktede Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar... Adnan Atalay
Asya’dan Avrupa’ya Yaylı Çalgılar... Gözde Çolakoğlu Sarı

Asya’dan Avrupa’ya Yaylı Çalgılar... Gözde Çolakoğlu Sarı
Müzikolojide Urmevi’nin Yeri ve Müzik Eğitiminde Kadim Altı-Parmak Metodu… Recep Uslu
Kırım Tatar Halk Yırlarında Ölüm Konusu... Zekeriya Başarslan
Kırım Tatarlarının Türkiye'deki Müzik Hayatına Etkileri... Dr. Zekeriya Başarslan
Bellini Operaları ve Osmanlı’dan Türkiye’ye La Sonnambula*… Doç. Dr. Seyit Yöre
En Çok Okunanlar
En Çok Yorumlananlar
Diğer Başlıklar

Serhanende Nurettin Çelik... Bülent Aksoy
Datça Türk Müziği Günleri'ne müracaatlar başladı...
Münih LMU Müzikoloji Enstitüsü’nde "Gültekin Oransay" rafı... Nesrin Kalyoncu
Fırat Kutluk “Neden Müzik Dinleriz?“...
Balıkesir Türk Musikisi Sempozyumu (2022) ...
Gördüğümüzü mü icrâ ediyoruz ?.. Dr. Fatih Coşkun
Prof.Dr. Gültekin Oransay'ı 32 yıl önce bugün 59 yaşında kaybetmiştik... Ayhan Sarı
Mavi Nota Dergisi 2021 Ödülü Sıtkı Sahil'e verildi...
Tanbur: Bir resim ve İstanbullu bir saz hakkında... Hakan Talu
Hasan Saltık ile müzik endüstrisi üzerine bir söyleşi… Süleyman Fidan[1]
Günün Sözü
15 Temmuz 2016'da Türkiye işgali defetmiştir...
()
Yazarlar 
Röportajlar
Fırat Kutluk “Neden Müzik Dinleriz?“...
Ayhan Sarı - Kitabın adından başlayalım mı?  Buna bağlı olarak da kitabın sonunda müziği neden dinlediğimizin yanıtını veriyor musun? Fırat Kutluk - ...
»
»
»
Tarihte Bugün
Arşiv Arama
Facebook
Anasayfa
Site Haritasi
Sitenize Ekleyin
RSS Kaynagi
Hakkimizda
Reklamlar
Künyemiz
Facebook
Twitter
Bize Ulaşın
Copyright ©2013 - Tüm haklari sakli tutulmaktadir.
Bu sitede yayinlanan tüm resim, materyal ve içerigin telif haklari tarafimizca sakli olup izinsiz alinip kullanilamaz.
0.26ms