Notaya alınmış ilk ayin İTÜ TMDK'da...

 Abdülbâkî Nâsır Dede, 1765 yılında İstanbul’da Yenikapı Mevlevîhanesi yakınlarında doğmuştur. Babası Yenikapı Mevlevîhanesi şeyhi Kütahyalı Şeyh Ebûbekir Dede (1705-1775), annesi Neyzen Şeyh Osman Dede'nin kızı Saîde Hanım’dır. Ağabeyi Ali Nutkî Dede, küçük kardeşi ise Abdürrahim Künhî Dede'dir.  Babasından sonra Milas müftüsüzâde Halil Efendi’den Arapça ve Farsça öğrenen Abdülbâki Nâsır, onbir yaşında ayinlere katılmaya başlamış ve ağabeyi Ali Nutkî Dede'nin himayesinde yetişmiştir. Ali Nutkî Dede'nin Yenikapı Mevlevîhanesi şeyhliği sırasında bu dergâhın neyzenbaşılığını yapmıştır. Abdülbâki Nâsır Dede, 30 yaşlarında 1794 yılında evlendi. Şeyh Ali Nutkî Dede'nin ölümü üzerine, 1804 yılı Ağustos ayında Yenikapı Mevlevihanesi’ne şeyh olmuş ve 23 şubat 1821'de, 56 yaşında ölümüne kadar onaltı yıl şeyhlik postunda oturmuştur. III. Selim (salt. 1789-1808) ve II. Mahmud (salt. 1808-1839) devrinde yaşamıştır. Dergâhın mezarlığında ağabeyinin yanına gömülmüştür.

Tahrîriyeveya Tahrîriyetü’l-musikî’nin (: Müziğin yazımı), konusu Abdülbâkî Nâsır Dede’ningeliştirdiğiebced müzik yazısı hakkındadır. III. Selim'in emriyle, Tedkîk u Tahkîk’den sonra yazılmış ve 1794 yılında tamamlanmıştır. Tahrîriye’nin en eskiikiyazmasıSüleymaniyeKütüphanesi’ndedir. Bunlar: 1- SüleymaniyeKtp.,EsadEfendi, nr. 3898. 2- SüleymaniyeKtp.,NafizPaşa, nr. 1242. Nasır Dede, eserde ebced müzik yazısı ile III. Selim tarafından bestelenmiş suzidilara makamındaki Mevlevi ayinini tespit etmiştir. Bu eserin içerisinde III. Selim’in musahibi ve bestekar Vardakosta Seyyid Ahmet Ağa’nın da aynı makamda bir peşrevi vardır. Nâsır Dede, kitapta müzik yazısının kuralları hakkında bilgiler vermektedir. Ayrıca ebcede göre usul bölünmelerini detaylı bir şekilde anlatır. Türk müziğini en iyi ifade eden pek çok detayın yazılabileceği bir müzik yazısı olmasına rağmen Nâsır Dede’den sonra kullanılmamıştır.

 Tahrîriye’deki suzidilara makamında mevlevî ayininin güftesi Farsça’dır. Bu ayinin güftesi Mevlana, Şeyh Galib, Ahmed Eflâkî’nin şiirlerinden oluşturulmuştur. Suzidilara Mevlevî ayinin sözlerinden birinci selamın iki kıtası, ikinci selamın kıtası, üçüncü selamın ikinci, üçüncü, dördüncü kıtası Mevlana’nınDivân-ı Kebîr’inden, birinci selamın iki kıtası Mevlana’nınRubailer’inden, üçüncü selamın altıncı kıtası Şeyh Galib’in Divan’ından, üçüncü selamın ikinci kıtası Ahmed Eflâkî’nin gazelinden ve üçüncü selamın beşinci kıtası XV. Yüzyıl pençgah Mevlevî ayininde yer alan bir şuğulun Türkçe’sinden oluşmaktadır.

_____________________________________________

 *Recep Uslu- Nilgün Doğrusöz Dişiaçık- Abdülbaki Nasır Dede’nin Müzik Yazısı “Tahririye”, Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Yayınları, İstanbul, 2009